O‘zbekisтon respublikasi

Тegish kuchlanishiga tushish

Тegish kuchlanishi (U_teg ) deb elektr zanjirining bir vaqtda odam tekkan ikki nuqtasining potensiallar ayirmasiga aytiladi, yoki boshqacha aytganda, odam tanasi qarshiligida ( R_od ) kuchlanish tushishiga aytiladi:

^Uteg
 I_od  R_od , (4.8)

bu yerda
^Iod
– o‘tish yo‘li “qo‘ldan – oyoqga” bo‘lganda odam tanasi orqali o‘tadigan tok, A.

Elektr xavfsizligini ta’minlashning himoyaviy yerga ulash, nollash va
boshqa sohalarida odam qo‘li tegadigan nuqta potensiali yerga ulagichning

potensialiga
_er.u , oyog`i turadigan nuqta potensiali esa asos (pol)
^аs

potensialiga teng bo‘ladi (4.12 – rasm). Unda tegish kuchlanishi quyidagicha aniqlanadi:

^Uteg
^{ }er.u ^{ }аs
yoki
U_teg  ₁_еr.u , (4.9)

bu yerda
₁ – tegish kuchlanishi koeffitsienti.

Тegish kuchlanishi koeffitsienti potensial o‘zgarishi egri chiziqining shakli bilan xarakterlanadi va u quyidagicha aniqlanadi:

  1 ^{аs
1 }еr.u
^{ 1}, (4.10)

12. 
    – rasmdagi grafikdan ko‘rinadiki, 1-odamga ta’sir qiladigan
    

^Uteg.1

kuchlanishi nolga teng. 2-odamga ta’sir qiladigan U_teg.2
kuchlanishi esa
^er.u ^va

odam turgan asos nuqtasi potensiali
^аs
ayirmasiga teng. 3-odam esa yer

yuzasidagi potensiallar maydonidan tashqarida turganligi sababli, ya’ni
_аs =0

bo‘lganligi sababli, u odam
^Uteg.3
tegish kuchlanishi olishi mumkin bo‘lgan

miqdorning maksimal darajasi ostida qoladi:

^Uteg
^{ }еr.u ^{ }аs ^{ }еr.u ^{ I}еr.u ^{ R}еr.u ^{, (4.11)}

Demak, xulosa qilib shuni aytish mumkinki, odamga ta’sir qiladigan tegish kuchlanishini kamaytirish yoki nolga tenglashtirish uchun odam oyog`i

ostida
^er.u
potensialiga teng bo‘lgan
^аs
potensialini hosil qilish kerak. Bu esa

oyoq ostiga bir-biriga ulangan yerga ulash qurilmalarini joylashtirish bilan amalga oshiriladi.

12. 
    – rasm. Тegish kuchlanishiga tushish (harfli belgilanishlar matnda):
    

1- potensialning masofaga (x) bog‘liq ravishda o‘zgarish chizig‘i; 2- tegish kuchlanishining (U_teg ) masofaga (x) bog‘liq ravishda o‘zgarish chizig‘i.

5.