O‘zbeкiston respubliкasi

II.
 
a) birinchi gap kesimida 
-sin edi, 
ikkinchi gap kesimi tarkibida 
–(a)rdi 
birliklari qo‗llanadi: 1
.O„zi kelsin edi, aytardi. 
(N.Til.) 
2.Кeksa 
ovora bo„lmasin edi, o„zi berib kelardi. 
(N.Til.) 
b) birinchi qism kesimi tarkibida 
-sin edi, 
ikkinchi gap kesimi 
tarkibida 
-sa 
shakli keladi: 1. 
Oltin-kumush qurib ketsin edi, 
hammaning oyog„iga to„kilaversa. 
(Oyb.) 
2. O„zi borsin edi, ko„ngli 
to„lmasa. 
(S.Nur.) 
III.
 
Birinchi gap kesimida boshqa shakllar, ikkinchi gap kesimida 
-(a)rdi/-(a)r edi 
shakli keladi: 1. 
Men bo„lmasam, qo„yning yarmi 
yo„qolar edi. (
G‗.G‗ul
.) 
2
. Lekin hozir Gulnorning gavdasini 
parchalab tashlasalar ham, og„riq sezmagan bo„lur edi. 
(Oyb.) 
IV.
 
Birinchi gap kesimi 
-gan edi 
birligi bilan, keyingisi boshqa 
birliklar bilan keladi: 1. 
Agar bu ikki batalon bu yerdan ketmaganda 
edi, to„plar himoyasiz qolgan bo„lur edi. (
L. Tols.) 
Qo‗shma gap tarkibida nisbiy so‗z ishtirok etganda, sodda gaplar 
nomustaqillik kasb etgandek tasavvur uyg‗otadi: 1.
Кim devorning 
narigi tomonida bo„lsa, u omon qoldi. 
(R.Fay.)2
. Qayer obod bo„lsa, 
o„sha yer mehrni tortadi. 
3
.Qushning tilini nechog„lik yaxshi bilsang, 
uni tutish shunchalik oson bo„ladi.
(Hamz.) Biroq bunda mazmuniy va 
shakliy nomustaqillik-mustaqillikni farqlash lozim bo‗ladi. 
Halim 

---

450 
kelsa, u voqeani aytib beradi 
qo‗shma gapi shakliy jihatdan 
[