O‘zbeкiston respubliкasi

WP
m
→ WP
m
]tipik ko‗rinishidagi gapni 
hosil qiladi. Bu shakl ko‗p hollarda
-ar edi 
ko‗rinishida keladi. 
-(a)r+di 
shakli qo‗shma gap tarkibidagi sodda gap kesimini 
shakllantirganda ikki xil vazifa bajaradi: 
Halim o„qirdi 
gapida fe‘lning 
zamon shakli vazifasida kelgan. 
Halim o„qirdi, ukasi qo„ymadi 
gapida 
esa 
-(a)rdi
«o‗qigan bo‗lardi» ma‘nosini voqelantirishi uchun keyingi 
gap zarur. Demak, bunday holda 
-(a)rdi 
bog‗lash, tobelash 
vazifasini bajarmoqda. Кo‗rinadiki, 
Halim o„qirdi, ukasi qo„ymadi 
gapi omonimik tabiatga ega. 
Ya‘ni: 
Halim har kuni o„qir edi, bugun 
esa ukasi qo„ymadi. 
Halim o„qirdi
, 
[
WP
m
, WP
m
] 
ukasi qo„ymadi. 
 
Halim o„qigan bo„lur edi, ukasi 
o„qigani qo„ymadi. 
[
WP
m
→ WP
m
] 
-(a)r ekan 
shakli qo‗shma gapning [
WP
m
→ WP
m
]tipik 
ko‗rinishining ham nomustaqil kesimini shakllantiradi. Misol: 
Davron 
papirosini og„ziga keltirar ekan, qo„li hayajondan qaltirardi. 
-(a)r 
ekan
shakli[
WP
m
,WP
m
]qolipli gaplar uchun ham xizmat qiladi: 
U 
kelar ekan, demak, mening bormaganim ma‟qul. 
-(a)r 
shakli qo‗shma gapning [
WP
m
→ WP
m
]tipik ko‗rinishi 
hosilalari tarkibida kelganda quyidagi ma‘nolarni ifodalaydi: 
a)
shart: 
Agar ana shu ishga munosib hissa qo„shar ekanman, 
xalq ishonchini oqlagan bo„laman.
(Sh.Rash.); 
b)
payt: 
Jannat xola begona betob bola tepasida o„tirib, o„z 
bolasini o„ylarkan, ko„zlaridan dumalab tushayotgan achchiq yoshlari 
ajinli yuzlarini kuydirardi. 
(S.Ahm.); 
d) sabab:
Кechani kecha, kunduzni kunduz demay ter to„kar 
ekanmiz, turmushimiz ham farovon bo„lishi shart. (
Sh.Rash
.). 
-gan edi 
shakli, odatda, [