O‘zbeкiston respubliкasi

60-
 
§. Aloqa-munosabat kategoriyalarining son turkumida 
voqelanishi. 
Son cheklanmagan muchalanuvchanlikka (gap bo‗lagi vazifasida 
kelishga) ega, ya‘ni u istalgan gap bo‗lagi vazifasida kela oladi: 
1.
Кesim: 
Bu xotinning joni 
bitta 
emas, balki 
mingta
. (A.Qah.) 
2.
Ega: 
Dushmanning 
yuz birinchisi 
qoldi
. (A.Qah.) 
3.
 
Hol: 
Samarqandni 
bir necha 
marta ko„rganman
. 
U marraga 
birinchi 
yetib keldi
. 
4.
Aniqlovchi: 
Bir chetda gulzor oralab 
ikkita 
chiroyli qiz gul 
terib yuribdi
. (Oyb.) 
5.
To‗ldiruvchi: 
Jurnalning 
birinchisini 
topdim
. 
Shunga muvofiq, son turkumi КК, EК va kesimlik kategoriyasini 
o‗z doirasida voqelantiradi. 
Egalik kategoriyasi
. Son turkumi EК UGMsini «keyingi sonni 
oldingi so‗zga bog‗lash va mansublik, xoslik ma‘nosini ifodalash» 
tarzida xususiylashtiradi. Matn va birikuvchi so‗zning semantikasiga 
bog‗liq ravishda turli-tuman grammatik ma‘no ifodalanishi mumkin. 
Lekin «keyingi sonni oldingi so‗zga bog‗lash» kategorial ma‘no 

---

266 
xususiylashmasi 
sifatida 
o‗zgarmay qolaveradi. Quyida son 
turkumining EК UGMsini xususiylashtirishidagi o‗ziga xosliklarni 
ko‗rib o‗tamiz. 
Egalik affiksi o‗zi birikkan so‗zning boshqa so‗z bilan 
bog‗lanishida ishlatiladi. Bu vaqtda EКdagi so‗z QКdagi so‗z bilan 
keladi: 
olmaning beshta
si
, odamlarning o„nta