O‘zbeкiston respubliкasi

lar
da edik
. 
2.
O„n yillar ilgari kamina ham shu qiz
lar 
yoshida edim
. 
-
lar
ning 
kuchaytirilgan 
ma‘no 
ifodalashi: 
Til
lar
imga 
ko„cholmaydi bo„g„zimdagi ovozim
. Bundagi kuchaytirish -
lar
ning 
«ko‗plik» ma‘nosiga bog‗liq. Chunki ko‗p narsa mantiqan kuchli 
bo‗ladi. Ya‘ni til aslida «bitta». Uni kuchli qilib ko‗rsatish uchun 
ko‗plik shakli berilmoqda. 
Quyida nol 
0 
shakl OGMlarini sanaymiz: 
1.
«Birlik» ifodalash 
0 
shaklning asosiy vazifasi. Bu ma‘no 
ko‗rsatish olmoshlari, 
bir 
so‗zi, aniqlovchilar bilan munosabatga 
kirishganda yuzaga chiqadi: 
Bir radiosi bor, sandiqdek keladi
. 
(O‗.Hosh.) 
2.
0 
shakl jamlik ifodalaganda narsalarning bo‗linmas, yaxlit 
birligi anglashiladi:
Gado
ning dushmani gado bo„ladi
. (A.Orip.) 
3.
0 
shakl matnda aniq va noaniq ko‗plik ifodalashi mumkin. 
Masalan, 
Ermon buvaning aytishiga qaraganda, 
o
„
n pud ko
„
sakni 
chuvish zimmamizga yuklatilgan edi
. 
Aytilganlar asosida son kategoriyasi shakllari uchun quyidagi 
UGMlarni ko‗rsatamiz: 
0 
shakli UGMsi – «bo‗linmas sifat, aniq/noaniq miqdor 
ifodalash». 
-lar 
shakli UGMsi – «bo‗linuvchan/bo‗linmas sifat va aniq/noaniq 
miqdor ifodalash». 
Bu UGM o‗z o‗rnida kategorial va nokategorial qismga bo‗linadi. 
«Miqdor» kategorial, «bo‗linuvchan/bo‗linmas sifat» yondosh, «tur», 

---

243 
«xil», «kuchaytirish», «hurmat» kabilar – kategorial ma‘no bilan 
dialektik bog‗lanmagan hamroh ma‘no.