O‘zbeкiston respubliкasi

olib borgan 
bolani o„ldirib yubor 
(Ert.) Bu shaklli sifatdosh 
ifodalagan harakat davomiy (
Sochiga bitta-ikkita oq 
oralagan 
xotin 
chiqib eshikni ochdi
) bo‗lishi ham mumkin. 
To‗rt holat fe‘li – 
yot, tur, o„tir, yur 
fe‘llariga qo‗shilganda ham 
shakl ushbu ma‘no bilan bo‗ladi. Bu, albatta, fe‘lning lug‗aviy 
ma‘nosiga bog‗liq holda yuz beradi. 

---

219 
-yotgan 
shaklining ma‘noviy mohiyati davomiy harakatni 
narsa/shaxsning atributiv belgisi sifatida berish. Misollar: 
Nay ovozi 
kelayotgan 
tepaning oldiga yetdim. 
(S.Ayn.) 
U ho„l o„tin vishillab 
yonayotgan 
o„choqqa tikildi. 
(P.Tur.) Bu shakldagi davomiylik, 
hozirgi zamon ma‘nosi, asosan, shakldagi 
-yot 
formantining ma‘noviy 
xususiyati asosida. Chunki 
yot 
fe‘li kesimdan anglashilgan harakat 
bilan bir vaqtda yuz bergan davomiy harakatni ifodalaydi. Ma‘lumki, - 
gan 
shakliga bajarilgan, o‗tgan zamonga oid harakatni ifodalash xos 
bo‗lib, -
yotgan 
shaklli sifatdoshda zamon va davomiylik ma‘nosini 
ifodalashni 
-yot 
formanti butunlay o‗z zimmasiga olgan va 
-gan 
shakli 
hissasiga faqat atributiv belgi ekanlikni ko‗rsatish va bog‗lash vazifasi 
qoladi. 
-adigan/ydigan 
shaklining ma‘noviy mohiyati doimiy harakatni 
narsaning atributiv belgisiga aylantirish. Bu shaklning bunday 
xususiyatga egaligi uning tarkibiy qismi bo‗lgan 
-adi 
formantining 
qadimda holat fe‘li -
ardi 
bo‗lganligiga borib taqaladi. Holat esa, 
albatta, davomiy. Xuddi -
yotgan 
shaklida bo‗lgani kabi, 
- 
adigan/ydigan 
shaklida ham asosiy ma‘noni ifodalash mas‘uliyati 
shaklning 
-adi 
qismiga yuklatilgan bo‗lib, 
–gan 
qismida esa harakatni 
turg‗unlashtirish va fe‘lni hokim so‗zga bog‗lash vazifasi qoladi. 
Misollar: 1. 
Eng yaxshi