O‘zbeкiston respubliкasi

Fe‟lda so„zshaklning turlari. 
Fe‘lda ham, boshqa turkumda 
bo‗lgani kabi, so‗zshakllar nol shaklli, sintetik, sintetik-analitik, 
takroriy ko‗rinishda bo‗ladi. 
Nutqda fe‘lning moddiy (nol ko‗rsatkichdan boshqa) grammatik 
shakldan xoli qilingan qismi har doim kelasi zamon, buyruq mayli, 
aniq nisbat, ikkinchi shaxs, birlik ma‘nosini ifodalaydi: 
bor, kel, o„qi, 
yoz, sev, ayt,ishon 
kabi. Bunday so‗zshakllar 
nol shaklli 
deyiladi. 
Yuqorida aytilganidek, nol shakl masalasi o‗zbek tilshunosligida o‗z 
yechimini kutayotgan muammolardan. 
Grammatik shakli qo‗shimcha tusida bo‗lgan fe‘l 
sintetik shaklli 
so‗zshakl deyiladi: 
o„qiyman, bordim, kelyapman, yozayotirman, 
shoshib, kelgach, kelgan 
kabi. Bunda grammatik shakl fe‘l o‗zak- 
negiziga «yopishgan» holda bo‗ladi. 
Fe‘llar nomustaqil fe‘l bilan shakllanganda, albatta, sintetik- 
analitik ko‗rinishda bo‗ladi. Masalan, 
o„qib chiqdi, ayta boshladi, 
borgan ekan 
kabi. Bunda ham «yopishgan», ham «ajralgan» 
grammatik shakl yaxlitlikni tashkil qilganligi uchun u 
sintetik-analitik 
shakl 
atamasi bilan yuritiladi. 
Takroriy shakllarni faqat takroriy deyish unchalik to‗g‗ri emas. 
Chunki bunda takrorlanayotgan fe‘l avval sintetik shakl qiyofasiga 
kiradi, so‗ngra takroriy shaklga aylanadi. Masalan, 
aytdi-aytdi, o„qidi- 
o„qidi, bordi-bordi 
kabi. Misol: 
aytib-aytib 
charchadi, 
chopib-chopib 
o„ynadi 
va h.k. Bunda takrorlanuvchi fe‘l nisbat, o‗zgalovchi, 
kesimlik shaklini olgan va undan keyin takrorlangan. 
Ayrim manbalarda fe‘lning 
juft so„zshakl 
turi ham ajratilib, unga 
aytdi-qo„ydi
, 
topshirdi-qo„ydi 
tipidagi misol kiritiladi. Bunga qo‗shilib 
bo‗lmaydi. Chunki juftlanayotgan fe‘lning ikkalasi ham mustaqil 
bo‗lsa va ularning juftlanishidan yangi grammatik ma‘no o‗qilsagina, 
uni so‗zshakllarning juftligi deyishga asos bo‗lar edi. Bunda esa 
juftlikning ikkinchi qismi ko‗makchi fe‘l sifatida grammatik ma‘no 
ifodalash uchungina xizmat qilmoqda.