O‘zbeкiston respubliкasi

93-
 
§. Holning ma‟noviy turlari haqida. 
 
Hol nutqda gapdan anglashilgan mazmunning, kesim ifodalagan 
ish-harakat, holat, voqea-hodisaning o‗rni, payti, tarzi, miqdor- 
darajasi, sababi, maqsadi, natijasi, sharti (qatorni yana davom ettirish 
mumkin) kabi ma‘noni ifodalaydi. 
Boshqa gap bo‗laklariga nisbatan holning ma‘noviy turlari 
nisbatan 
ko‗proq. Lekin, olaylik, aniqlovchining rang-tus 
aniqlovchilari, xususiyat aniqlovchilari, hajm-shakl aniqlovchilari 
kabi turlarini ajratish grammatik, sintaktik qurilish nuqtayi nazaridan 
mantiqsiz bo‗lgani kabi, holning ma‘noviy turi ham gap sintaktik 
qurilishi uchun daxlsiz. Shuningdek, ko‗p hollarda o‗rin-payt (
Botir 
urushda bilinadi
), sabab va maqsad (
O„qish uchun Toshkentga keldi
), 
ravish va miqdor holini (
Isroil qayta-qayta o„qidi
) farqlash qiyin. 
Chunki hol va so‗zlararo munosabat nutq sharoiti, voqea-hodisaning 
tabiatiga va so‗zlovchining maqsadiga mos ravishda turlicha 
voqelanishi mumkin. 
Holning tuzilish turlari. 
Lisoniy sintaktik qolipning asosiy 
xususiyatidan biri shuki, uni to‗ldiradigan nutqiy birlik bir a‘zo 
huquqiga ega va har qanday katta-kichiklikda bo‗lishi mumkin: 
I.
 
Holning bir so„z bilan ifodalanishi: 
1.Tog„am 
shaharga 
meni ham olib bordi. 2. Shalola 
shoshilib 
jo„nadi. 3. Qiz bilan 
salomlashib 
suhbatlashdi. 
II.
 
Holning so„z birikmasi bilan ifodalanishi: 
1. 
Tog„am 
nota-nish shaharga 
meni ham olib bordi. 2. Shalola 
favqulodda 
shoshilib 
jo„nadi. 3. Qiz bilan