O‘zbeкiston respubliкasi



Download 3,47 Mb.
Pdf ko'rish
bet294/382
Sana14.06.2022
Hajmi3,47 Mb.
#669866
1   ...   290   291   292   293   294   295   296   297   ...   382
Bog'liq
hozirgi ozbek tili

3.
 
Gap bo„laklarining ifodalanish xususiyatlari. 
Gap bo‗lak- 
larining qanday so‗z bilan ifodalanganligi – leksik hodisalarning 
gapda voqelangan (tajallilangan) ko‗rinishi. Masalan, bo‗laklarning ot 
yoki fe‘ldan ekanligi, leksema yoki frazema bilan ifodalanganligi ham 
nutqiy sintaktik qurilishni belgilaydi, biroq lisoniy mohiyatga ta‘sir 
qilmaydi. Bunga, deylik, ot bilan ifodalangan bo‗lakni olmosh bilan 
almashtirish asosida (
Nigora maktabga boradi – ega+hol+kesim; U 
maktabga boradi – ega+hol+kesim
) amin bo‗lish mumkin. 
4.
 
Murakkablashtiruvchi vositalar. 
Gap tarkibi undalma, ajra- 
tilgan bo‗lak, bo‗laklarning uyushishi, kirish va kiritma vosita 
yordamida murakkablashadi. Undalma, kirish va kiritma gap 
bo‗laklari bilan mazmunan bog‗langan, lekin grammatik munosabatga 
kirishmagan hodisa bo‗lib, gapning umumiy sintaktik qurilishini 
o‗zgartirishga qodir emas. Masalan, 
Qaylardasan, sevikli erkam 
gapidagi undalma (sevikli erkam), 
Shavkat, so„zsiz, va‟dani uddalaydi 
gapidagi kirish so‗z (
so„zsiz
), 
Tabibning ta‟biricha, bu dardga da‟vo 
yo„q emish 
gapidagi kirish birikma (
tabibning ta‟biricha
), 
Shoir (men 
uni ilgari ko„rmagan edim) rindona ijodkor sifatida taassurot qoldirdi 
gapidagi kiritma (
men uni ilgari ko„rmagan edim
) ana shunday 
nosintaktik hodisa. 
5.
 
Ajratilgan bo„lak 
ajralmish bo‗lakning ma‘nosini muayyan- 
lashtiruvchi vosita bo‗lganligi bois, u o‗ziga tegishli bo‗lakni 
mazmunan to‗ldiradi. Shu bilan birga, gap strukturasini kengaytiradi. 
Ajratilgan bo‗lak izohlanayotgan, to‗ldirilayotgan bo‗lak bilan 
birgalikda hokim uzvga tobelanadi: 1. a) 
U soyda, qo„sh yong„oqning 
tagida, qorga ko„milib uzoq turdi – 
ega+hol+hol+hol+kesim

b) 

soyda qorga ko„milib uzoq turdi – 
ega+hol+hol+hol+kesim

2. a) 
Oshpazning, Rashid Jumayevning, qo„li shirin ekan – 


367 
aniqlovchi+ega+kesim;b) 
Oshpazning 
qo„li shirin ekan 
– 
aniqlovchi+ega+kesim. 
Demak, ajratilgan bo‗lak garchi intonatsion alohidalikka, 
mustaqillikka ega bo‗lsa-da, izohlanmish, to‗ldirilmish bilan bir butun 
holda gap strukturasidan o‗rin oladi. 

Download 3,47 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   290   291   292   293   294   295   296   297   ...   382




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish