O„zbekiston respublikasi

Komission to„lovlar va «svop» operatsiyalari

Komission foizlar, qoidaga ko‗ra, juda kichik bo‗ladi. Biroq ko‗pincha komission foizlarni shartnomaning ustiga yozib qo‗yilgan narxi bilan taqqoslash noto‗g‗ri bo‗lardi, chunki haqiqatda ularni odatda kamroq bo‗ladigan sug‗urtalanadigan risk hajmi bilan taqqoslash lozim. Komission foizlar yo‗qotishlardan sug‗urtalash (xedjlash) samaradorligiga sezilarli ta‘sir ko‗rsatadi.
Brokerlar odatda komission foizlarni, ya‘ni xarid va sotuv uchun komission foizlarni shartnomaga aylanma uchun AQSH dollari shartlarida belgilaydi. Narxlar
yirik bitimlar tuzadigan asosiy mijozlar uchun 8 AQSH dollaridan narxi qimmatroq brokerlar orqali ishlaydigan kichikroq mijozlar uchun 100 dollargacha bo‗lishi mumkin.
«Tryumlar» bahosi birja tomonidan ham tartibga solinadi, biroq bunda u odatda brokerning komission foizlariga kiritiladi.
«Svop» valyuta operatsiyalari bu – belgilangan muddat o‗tgach sotib olish majburiyati bilan xorijiy valyutani «spot» shartlarida milliy valyutaga sotib olishdir. Operatsiyalar markaziy va tijorat banklari tomonidan xalqaro hisob-kitoblar uchun zarur bo‗lgan valyutani xarid qilish, valyuta zaxiralarini diversifikatsiyalash joriy schetlarida belgilangan qoldiqlarni qo‗llab-quvvatlash maqsadida amalga oshiriladi.
«Svop» foizli operatsiyalarida bitim tomonlaridan birining qat‘iy belgilangan stavka bo‗yicha to‗lovlar olish evaziga boshqa tomonga o‗sishi yoki pasayishi mumkin bo‗lgan LIBOR stavkasi bo‗yicha foizlar to‗lash majburiyati ko‗zda tutiladi. Ssuda kapitallari bozorida konyunkturani aniqroq bashorat qilgan bitim qatnashchisi yutib chiqadi.
Ko‗p hollarda «svop» operatsiyalari oltin bilan o‗tkaziladi. Bu holatda qimmatbaho metall belgilangan muddatda uni qayta sotib olish shartlarida, biroq o‗rtacha foiz stavkasini qamrab olgan holda «spot» shartlarida sotiladi. «Svop» operatsiyalarini markaziy bank o‗tkazadi, bu unga oltin zaxiralarini amalda kamaytirmasdan turib, to‗lov balansi taqchilligini moliyalashtirish uchun kredit olishga imkon beradi.

5.