O„zbekiston respublikasi

Boshqaruvni tashkil qilish.

Birjani boshqarish uning institutsional strukturasi bilan belgilanadi, bu struktura quyidagi sxema yordamida ifodalanishi mumkin.








Birja boshqaruvi organlari





Birjaning jamoat strukturasi

5-rasm. Birjaning institutsional strukturasi.⁴¹

Birja ta‘sischilari qatoriga birjaning tashkilotchilari sifatida namoyon bo‗ladigan institutsional guruh a‘zolari kiradi. Ta‘sischilar birjani tashkil qilish haqida ta‘sis shartnomasini imzolaydilar va dastlabki badallarni kiritadilar. Ta‘sischilar jismoniy shaxslar ham, yuriik shaxslar ham bo‗lishi mumkin.Birja boshqaruv organlari jamoat strukturasi va statsionar strukturadan iboart

Birja boshqaruv organlari




Jamoat strukturasi





Birja qo‗mitasi (kengashi)


Taftish komissiyasi

Ijrochi organlar

Saylanma organlar

Umumiy tuzulish
6-rasm. Birja boshqaruv organlari.⁴²

⁴¹Sh. Ergashxodjaeva, A.Ismatullaev, M.Yadgarov. Birja ishi T.: ―Iqtisod‖, 2010.-265 b
Jamoat strukturasi, o‗z navbatida, birja a‘zolarining Umumiy yig‗ilish va birja a‘zolari yig‗ilishida shakllantiriladigan saylanadigan organlar bilan ifodalanadi.
Umumiy yig‗ilish bu – birja faoliyatining ichki qonun chiqaruvchi organi bo‗lib, quyidagi funksiyalarni bajaradi:

• 
  birja va birja savdosiga umumiy rahbarlikni amalga oshirish; -birja maqsad va vazifalarini, uning rivojlanish strategiyasini, ichki tartib qoidalarini belgilash; - ta‘sis hujjatalrini (shartnoma, nizm, savdoqoidalari) tasdiqlash va o‗zgartirish; -Birja qo‗mitasi yoki kengashi va Taftish komissiyasini saylash va tasdiqlash;
  
• 
  ularning birlamchi tarkibi va strukturasiga qo‗shimcha va o‗zgarishlar kiritish; -birja faoliyati natijalarini tasdiqlash va foydani taqsimlash; -dividend to‗lash tartibini, shuningdek, zararlarni qoplash shartlarini belgilash;
  
• 
  birjada joylar sonini belgilash (kamaytirish yoki oshirish) va ularning a‘zolari uchun kvotalar belgilash;
  
• 
  Birja qo‗mitasining (kengashining) tovar seksiyalarini yaratish (boshqarish), yangi birja a‘zolarini qabul qilish haqidagi qarorlarini tasdiqlash;
  
• 
  Birja qo‗mitasi (kengashi) va birja personali xarajatlar smetasini tasdiqlash.
  

Narxlarni kotirovkalash bu – birja narxlarini birja qoidalari bo‗yicha ro‗yxatdan o‗tkazish va e‘lon qilish.
Birja tovarlari narxini e‘lon qilish sotuvchi va xaridorlar uchun mo‗ljal bo‗lib xizmat qiladi, ularga navbatdagi birja savdolarida o‗z xulq-atvor strategiyasini ishlab chiqishga yordam beradi.

3.