O‘zbеkistоn rеspublikаsi


 Shevachilikka yo‘l qo‘yilmaydi



Download 3,34 Mb.
Pdf ko'rish
bet34/130
Sana14.04.2022
Hajmi3,34 Mb.
#551656
1   ...   30   31   32   33   34   35   36   37   ...   130
Bog'liq
O\'zbek tilining sohada qo\'llanishi O\'MK

 
5. Shevachilikka yo‘l qo‘yilmaydi
.
Ilmiy uslub ilmiy faoliyat sohasiga xizmat qiladi. U - fan tili. Asosiy vazifasi
g‘oyalar faktlar qonuniyatlar hodisаlar va tushunchalar tizimi bilan aloqadorlikdir. Bu 
axborotlar isbotlangan, dalillangan va umumlashganligi, yozma nutq shaklida nomoyon 
bo‘lishi uning o‘ziga xos xususiyatlaridir. Axborotning хolisligi va umumlashganligi, 
mantiqiy vap izchilligi, aniq va batafsilligi bu uslubga xosdir. Bu uslubda avtor shaxsi 
ifodalanmaydi, bo‘yoqdor so‘zlar uchramaydi. Har bir fan sohasiga oid shartli 
qisqartmalar va ramziy belgilar uchraydi. Shu fanga oid terminlar uchraydi. 
Albatta, ilmiy texnik bayon ilmiy matematik bayondan yoki qat’iy ilmiy bayon 
ilmiy-ommabop bayondan ma’lum darajada farqlanadi. Bu tafovutlar bayon qilish 
situatsiyasi va bayon qilish «materiali»dan kelib chiqadi. Binobarin, ilmiy-texnik, ilmiy-
ommabop, ilmiy-ommabop matematik bayonlar ilmiy uslubning ko‘rinishlari bo‘lgani 
uchun, ular ilmiy uslubga xos umumiy, yaxlit xususiyatlarga ega bo‘ladi. Ilmiy 
uslubning barcha belgi-alomatlari ularning har birida o‘ziga xo sbir shaklda 
takrorlanadi. Masalan, ilmiy uslubning ilmiy-ommabop variantida yozilgan biron fanga 
oid kitob, maqola va leksiyalar shu fan masalalari bilan tanish bo‘lmagan kishilar uchun 
mo‘ljallanganda material ularga tushunarli shaklda bayon etiladi, fikr jonli va qiziqarli 
tushuntiriladi, ilmiy terminlar kam qo‘llaniladi, umuman tanish bo‘lmagan termin va 
mavhum formulalar o‘rniga aniq tasviriy materiallarga kengroq o‘rin beriladi. Lekin 
ilmiy uslub bilan uning ilmiy-ommabop ko‘rinishi o‘rtasidagi bir xildagi tafovutlar 
ilmiy uslub tushunchasining bir butunligiga, yaxlitligiga putur etkazmaydi.
Monologik xarakterda o‘zbek ilmiy terminologiyasida 
oq tuproq, sariq tuproq
kabi 
obrazli terminlar ko‘rinishidan obrazli tuyulsa ham, lekin ilmiy uslubda narsa va 
xodisalarni faqat nomlash uchun xizmat qiladi. Badiiy adabiyotda esa obrazli tafakkur 
ifodasi uchun xizmat qilib, kitobxonga estetik ta’sir etish vositasiga aylanadi. Masalan, 
uchur yulduz, quyruqli yulduz kabi astronomik terminlar shular jumlasidandir. 
Ilmiy -ommabop uslubda badiiy nutq unsurlari va usullariga murojaat qilinishi 
hollari tez-tez uchrab turadi. 
Voqelikka munosabatni munosabatning va buning tadqiqini mantiiqan dalillangan, 
grammatik shakllangan, adabiy me’yor asosida tuzilgan jumlalarda ifodalab berish ilmiy 
uslubning mohiyatini tashkil etadi.
Ilmiy uslub doirasi anchagina keng va xilma-xildir. Chunonchi, bir qator ijtimoiy 
fanlarga oid tadqiqotlar ko‘proq ommaviyligi bilan tavsiflansa, aniq fanlarga oid


tadqiqotlar mutaxassislar doirasida ko‘proq anglashilarli bo‘ladi.

Download 3,34 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   30   31   32   33   34   35   36   37   ...   130




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish