O`zbеkistоn Rеspublikаsi

2.Ampermetr yordamida zanjirdagi tok kuchini o‘lchash.

Iste’molchidan o‘tayotgan tok kuchini o‘lchash elektr zanjiri 2-chizmada keltirilgan. Elektr zanjiri tok manbayi, iste’molchi, milliampermetr va kalitdan iborat.

2-chizma
Iste’molchidan o‘tayotgan tok kuchi ampermetr, milliampermetr va mikroampermetrlar yordamida o‘lchanadi. Zanjirdan o‘tayotgan tok katta bo‘lganda ampermetrdan, kichik tok o‘tayotganda esa milli va mikroampermetrlardan foydalaniladi. Shuni esda tutish kerakki, bu asboblar juda kichik ichki qarshilikka ega bo‘lganligi tufayli ularni to‘g‘ridan to‘g‘ri tok tarmog‘iga ulash mumkin emas, aks holda asbob ishdan chiqadi.

Zanjirdagi tok kuchini o‘lchash qurilmasining umumiy ko‘rinishi 2-rasmda keltirilgan. Qurilma laboratoriya universal ta’minlash manbayi, ite’molchi (elektr chirog‘i), milliampermetr, kalit va ulash simlaridan iborat. Laboratoriya universal ta’minlash manbayining orqa tarafiga joylashtirilgan iste’molchilarni ta’minlovchi 5,5V/8V li tarmog‘iga milliampermetr ulanadi. Laboratoriya universal ta’minlash manbayining chiqish qismidagi musbat klemmasini ulash simi yordamida kalitga ulanadi. Kalitning ikkinchi qutbini milliampermetrning musbat qutbiga ulanadi. Laboratoriya universal ta’minlash manbayining chiqish qismidagi manfiy klemmasini ulash simi orqali elektr chirog‘ining bir uchiga, elektr chirog‘ining ikkinchi uchi milliampermetrning manfiy qutbiga ulanadi.
O‘quv laboratoriya milliampermetri O‘LMA-01 zanjirdagi o‘zgarmas va o‘zgaruvchan tok kuchini 0 dan 200 mA gacha o‘lchash imkoniyatiga ega. Milliampermetrga o‘rnatilgan vaziyatli kalit

ko‘rinishda bo‘lib, uning 1 holatida zanjirdagi o‘zgarmas tok kuchini o‘lchaydi, zanjirdagi o‘zgaruvchan tok kuchini o‘lchash uchun vaziyatli kalit bosilib 2 holatiga keltiriladi.

2-rasm

Ishni bajarish tartibi

1. 
   2-chizmaga ko‘ra elektr zanjiri yig‘iladi. Kalit ochiq holda qoldiriladi.
   
2. 
   O‘quv laboratoriya milliampermetri laboratoriya universal ta’minlash manbayining iste’molchilarni ta’minlovchi maxsus 5,5V/8V kuchlanishli tarmog‘iga ulanadi. Milliampermetrning vaziyatli kaliti 1 holatga keltiriladi.
   
3. 
   O‘quv laboratoriya voltmetri laboratoriya universal ta’minlash manbayining iste’molchilarni ta’minlovchi maxsus 8V kuchlanishli tarmog‘iga ulanadi. voltmetrning vaziyatli kaliti 1 holatga keltiriladi.
   
4. 
   Laboratoriya universal ta’minlash manbayining iste’molchilarga kuchlanish beruvchi murvati 4V holatiga qo‘yiladi.
   
5. 
   Laboratoriya universal ta’minlash manbayi tok tarmog‘iga ulanadi.
   
6. 
   O‘quv laboratoriya milliampermetr va o‘quv laboratoriya voltmetrining ishga tayyorligi tekshiriladi.
   
7. 
   Kalit ulanadi. Qarshilikdan o‘tayotgan tok kuchi milliampermetr va uning uchlaridagi kuchlanish voltmetr yordamida o‘lchanadi. Olingan natijalar quyidagi jadvalga qayd qilinadi.
   

Murvat holatlar	4	6	8	10	12
Milliampermetrning ko‘rsatishi, (mA)
Voltmetrnning ko‘rsatishi, (V)
O‘tkazgichning qarshiligi, ()

8. 
   Laboratoriya universal ta’minlash manbayining iste’molchilarga kuchlanish beruvchi murvatini 6, 8, 10 va 12 V holatlariga qo‘yib tajriba takrorlanadi. So‘ngra kalit uziladi.
   
9. 
   Elektr zanjiri laboratoriya universal ta’minlash manbayining chiqish qismidagi o‘zgaruvchan kuchlanish beruvchi klemmalariga ulanadi.
   
10. 
    O‘quv laboratoriya milliampermetrining va voltmetrning vaziyatli kalitini bosib, 2 holatga qo‘yiladi.
    
11. 
    Laboratoriya universal ta’minlash manbayining iste’molchilarga kuchlanish beruvchi murvat ini 4V holatiga qo‘yiladi.
    
12. 
    Kalit ulanadi.Qarshilikdan o‘tayotgan tok kuchi milliampermetr, uchlaridagi kuchlanish voltmetr yordamida o‘lchanadi. Olingan natijalar quyidagi jadvalga qayd qilinadi.
    

Murvat holatlar	4	6	8	10	12
Milliampermetrning ko‘rsatishi, (mA)
Voltmetrnning ko‘rsatishi, (V)
O‘tkazgichning qarshiligi, ()

13. 
    Laboratoriya universal ta’minlash manbayining iste’molchilarga kuchlanish beruvchi murvatini 6, 8, 10 va 12 V holatlariga qo‘yib tajriba takrorlanadi. So‘ngra kalit uziladi.