O‘зbekiстон рeспublikaсi

Pravoslavie yo‘nalishi. 
Rim imperiyasi 395 yilda ikki qismga bo‘linib ketdi. 1054 
yilda esa xristianlik katolitsizm va pravoslavie yo‘nalishlariga ajraldi. Rim imperiyasining 
sharqiy viloyatlarida feodallashish jarayoni sekinlik bilan bordi. Vizantiyada imperatorlik 
hokimiyati saqlanib qoldi. CHerkov doimo podsholar qaramog‘ida turar edi. Rus demokrat 
yozuvchisi V.G.Belinskiy aytganidek, pravoslavie ruhoniylari «har doim dunyoviy hokimiyatga 
xizmatkor bo‘lib kelganlar». 
Imperator Konstantin o‘z imperiyasini mustahkamlash maqsadida cherkovni davlat 
muassasasiga aylantirdi. Patriarx amalda din ishlari vaziri bo‘lib qoldi. Pravoslavie deb 
atalishiga sabab: Bibliyadagi qadimgi aqidalarni izohlash va sharhlash erkinligi huquqiga ega 
bo‘lgan (pravo na slovo-o‘z fikriga ega) demakdir. 
Pravoslavie cherkovlari boshliqlarining sobor majlisi imperator (podsho) tomonidan 
chaqirilib, uning yoki tayinlan-gan dunyoviy amaldor raisligida o‘tkazilishi ham pravoslavie har 
bir davlatga artokefal, ya’ni mustaqil cherkov ekanini ko‘rsatadi. Masalan, jahon xristian 
pravoslavie sobor yig‘inining 6 tasi ana shunday o‘tgan edi. Faqat 787 yilda Nikey shahrida 
o‘tkazilgan ettinchi sobor yig‘ilishida imperator patriarx sifatida qatnashgan edi. Jahon 
soborlarining qarorlari imperator tasdiqlagandan keyingina kuchga kirardi. 
Pravoslavie patriarxlari ba’zan podsho yoki imperatorlar nazoratidan chiqib ketishga va 
ular ustidan hukmronlik o‘rnatishga urinib ko‘rardilar, ammo bunga erisha olmasdilar. Masalan, 

---

268 
Konstantinopol patriarxi shunday maqsadda Rimning besh ruhoniysidan madad olishga ham 
harakatlar qilganu, ammo o‘z niyatiga erisha olmay, imperator qo‘lida qo‘g‘irchoq bo‘lib 
qolavergan. 
Pravoslavie cherkovlari kimnidir avliyo deb e’lon qilmoqchi bo‘lsa bunga podsho 
ruxsatini olishga majbur edi yoki imperator xohlagan ruhoniyni avliyolikka ko‘tarishga to‘g‘ri 
kelardi. Masalan, Rossiya podshosi Ivan Grozniyning yoshgina o‘g‘li Dmitriyni podsho Vasiliy 
SHuyskiy talabi bilan alviyolar qatoriga kiritilgan.