O‘zbeкiston respubliкasi

Lug‘aviy-sintaktik (funksional) shakllar. Alohidaliklar tilshunosligida funksional shakllar eng qizg‘in munozaralar maydonidir. Funksional shaklning mohiyati shundaki, bu kategoriyaning shakllari ma’lum bir so‘z turkumiga mansub birlikni yo shu turkumga хos bo‘lmagan va boshqa bir so‘z turkumining turkum vazifasi bo‘lgan mavqega ko‘chiradi (chunonchi, olgan kitobim birikmasida olganning aniqlovchi vazifasida kelishi) yoki unga o‘zgacha ma’no-mohiyat bag‘ishlaydi (chunonchi, uy anjomlari ~ uydagi anjomlar). Bundan anglashilib turibdiki, derivatsiya~relyatsiya farqlanshida funksional shakllar oraliq uchunchi tabiatiga egadir – ularda semantik va sintaktik tomonlar o‘zaro qorishib ketgan.Ularda lug‘aviy va sintaktik shakllarga хos bo‘lgan bir tomonning ustunligini aniqlash behad qiyin. Tilshunoslikda fe’l turkumiga хos funksional shakllar sifatida ravishdosh, sifatdosh, harakat nomi paradigmalari (kategoriyalari) ni ko‘rsatish deyarli odat tusini olgan. Lekin otlarda (kengroq ismlarda) funksional shakllarni ajratish tilshunos A.Hojiyev ilmiy faoliyati bilan bog‘liq: olim turkiy tillar qurilishining o‘ziga хosligiga tayanib, otlarda ham funksional shakllarni ajratdi. Otlardagi (ismlardagi) funksional shakllar ham kategorial shakl bo‘lib, ismlarning funksional shakllari paradigmasiga (kategoriyasiga) birlashadi. Bu kategoriya shakllari sifatida quyidagilarni ko‘rsatish mumkin: