O’zbekistоn respublikasi

Topshiriq variantlari:

№	1-qism	2-qism
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
16.
17.
18.	Z=	Y=
19.
20.
21.
22.
23.
24.
25.
26.
27.
28.
29.
30.

3-tajriba ish. Tarmoqlanuvchi va takrorlanuvchi algoritmlarni dasturlash.


Nazariy ma’lumotlar:
Dasturda tarmoqlanishni amalga oshirish, ya’ni ba’zi faktorlarga bog’liq holda turli amallar bajarilishi uchun if buyrug’i ishlatiladi.

Buyruq quyidagi formatga ega:

if (ifoda){ 1 - operator;} [else { 2 - operator;}]
if buyrug’ining bajarilishi ifodaning qiymatini hisoblashdan boshlanadi. So’ngra ish quyidagi sxema asosida amalga oshiriladi:
agar ifoda rost bo’lsa (ya’ni 0 dan farqli), u holda 1 - operator bajariladi.
agar ifoda yolg’on bo’lsa (ya’ni 0 ga teng), u holda 2 - operator bajariladi.
agar ifoda yolg’on va 2 - operator yo’q bo’lsa (kvadrat qavsga zarur bo’lmagan konstruktsiya kiritiladi), u holda if dan keyingi buyruq bajariladi.
Misol:
if (i < j)
{
i++;
}
else
{
j = i-3;
i++;
}
Bu misol 1 - operatorning o’rnida ham, 2 - operatorning o’rnida ham murakkab konstruktsiya qatnashishi mumkinligini bildiradi.


Topshiriq. Tarmoqlanuvchi jarayonlar uchun na’munaviy misollar.
Sof tеmir 1535°S da suyuqlanadi va tеmpеratura qandayligiga qarab tеmir ikki xil kristall tuzilishga ega bo’lishi mumkin. Tеmir kristallari 723°S dan past tеmpеraturada atom o’lchami xajmiy markazlashgan kubsimon kristallik panjaraga ega - tеmir. Aks holda tеmir kristallarining tuzilishi qirrasi markazlashgan kubsimon panjara  - tеmirga aylanadi.
Masalani yechish uchun uchun dastlab kiruvchi va chiquvchi parametrlarni aniqlaymiz.
Kiruvchi parametr: t-temperaturaning miqdori.
Chiquvchi parametr:temirning holati haqidagi ma’lumot.
Jarayonni hisoblash blok-sxemada ko’rsatilgani kabi tarmoqlanuvchi bo’ladi. Bunda temperaturaning miqdorini tekshiruvchi shart qo’yiladi va uni bajarilish bajarilmasligiga qarab temirning natijaviy holati e’lon qilinadi.

Dastur loyihasi uchun 1 ta Memo maydoni (Standart/Memo/Lines/ matnni kiritish), 3 та Label (Standart bo’limidan) (yozuvlar va natijani chiqarish uchun), 1 ta Edit (Standart bo’limidan) (o’zgaruvchini kiritish uchun), 1 ta Button (Standart bo’limidan) (hisoblash jarayonini boshlash uchun) komponentlaridan foydalanildi.

Loyihaga mos dasturning kodlar oynasi:

void __fastcall TForm1::Button1Click(TObject *Sender)

{
float T;
T=StrToFloat(Edit1->Text);
if (T>1535)
Label3->Caption="Temir suyuqlanadi";
else
if (T<723) Label3->Caption="Alfa temirga aylanadi";
else
Label3->Caption="Gamma temirga aylanadi";
}
//---------------------------------------------------------------------------
Natijalarni tekshirish uchun turli xil temperaturada temir kristallarining suyuqlanishi va temir kristallarining holati tekshiriladi.
Olingan natijalar dasturni to’g’ri ishlayotganligini ko’rsatadi.


Tarmoqlanuvchi jarayonlar uchun topshiriqlar.

1. 
   Agar bino 8 qavatli bo’lsa, xonalarni balandligi: 2,80 m, agar 6 qavatli bo’lsa, 2,90 m, agar 4 qavatli bo’lsa, 3 m bo’ladigan eskizlarni loyihalash dasturini yarating.
   
2. 
   Devorning qalinligi 60 sm bo’lsa xonalar uchun qo’shqanotli eshiklar aks holda, oddiy bir qanotli ishlatiladi. Mazkur jarayonni ifodalovchi dasturini yarating.
   
3. 
   Oynaning o’lchamlari 1m² dan katta bo’lganda, 1,5 sm qalinlikda, aks holda 1,2 sm materialdan ekanligi aniqlavchi dastur loyihasini yarating.
   

4) Agar bino 10 qavatli bo’lsa, xonalarni balandligi: 2,90 m, agar 6 qavatli bo’lsa, 3,20 m, agar 4 qavatli bo’lsa, 3,40 m bo’ladigan eskizlarni loyihalash dasturini yarating.
5)

6)

7)

8) Bog’dagi daraxtlar soniga qarab skameykalar qurish loyixasini o’ylab chiqing orasidagi masofa 2 m dan ko’p bo’lgan joylarga 1 tadan skameyka qo’yish kerak.
9) Eshikning hajmi 3 m² dan katta bo’lganda, oq qayindan, aks holda chinordan ekanligi aniqlavchi dastur loyihasini yarating.
10) Bino ko’p qavatli bo’lsa foundamentining balandligi qancha bo’lishini aniqlang 4 qavatdan ko’p binolar uchun bino foundamenti 1 m dan ortmasligi kerak..
11) Bog’dagi archalarlar soniga qarab favvoralar qurish loyihasini o’ylab chiqing orasidagi masofa 8 m dan ko’p bo’lgan joylarga 1 tadan favvora qurish kerak.
12) Poydevorning qalinligi 80 sm bo’lsa xonalar uchun “Akfa” eshiklar aks holda, yog’ochli eshiklar ishlatiladi. Mazkur jarayonni ifodalovchi dasturini yarating.
13) Agar bino 14 qavatli bo’lsa, xonalarni balandligi: 2,40 m, agar 8 qavatli bo’lsa, 2,80 m, agar 4 qavatli bo’lsa, 3 m bo’ladigan eskizlarni loyihalash dasturini yarating.
14) Derazaning hajmi 3 m² dan katta bo’lganda, qarag’aydan, aks holda terakdan ekanligi aniqlavchi dastur loyihasini yarating.
15) Kafelni qalinligi 7 sm dan ortiq bo’lsa, uning miqdoridagi sement 20% ni, aks holda, 25% tashkil etadi. Mazkur jarayonni ifodalovchi dasturini yarating.
16) Jo’yakdagi mevali daraxtlar soni 10 donadan oshsa, jo’yakning kengligi 1,5 m, aks xolda 1,2 m ni ifodalovchi dasturni yarating.
17) Eshikning hajmi 2,5 m² dan kichik bo’lganda, yong’oq daraxtidan, aks holda chinordan ekanligi aniqlavchi dastur loyihasini yarating.
18) Bino ko’p qavatli bo’lsa foundamentining balandligi qancha bo’lishini aniqlang 5 qavatdan ko’p binolar uchun bino foundamenti 1,2 m dan ortmasligi kerak..
19) Bog’dagi archalarlar orasidagi masofa 8 m dan oshsa 2 dona favvora, aks xolda 1 dona favvora qurish loyixasini ifadalovchi dastur tuzing.
20) Poydeorning qalinligi 90 sm bo’lsa xonalar uchun yog’ochli eshiklar aks holda, temir eshiklar ishlatiladi. Mazkur jarayonni ifodalovchi dasturini yarating.
21) Berilgan n sonnini musbat yoki manfiy ekanligini aniqlang.
22) Devordagi tirqishning o’lchamlari, x va y. Shu tirqishga g’ishtning sig’ish yoki sig’masligini aniqlovchi dastur yarating. G’ishtning o’lchamlari a va b.
23) Berilgan sonni juft yoki toqligini aniqlang.
24) a va b sonlari berilgan ulardan kattasini aniqlang.
25) Yuk mashinasining balandligi - x, kengligi - y, uzunligi - z ga, garajning balandligi - a, kengligi - b, uzunligi - c ga teng ekanligi ma’lum bo’lsa, yuk moshinasini garajga sig’ish yoki sig’masligi ifodalovchi dastur tuzing.
26) a va b sonlari berilgan ulardan kichigini aniqlang.

27. 
    Agar bino 12 qavatli bo’lsa, xonalarni balandligi: 2,65 m, agar 10 qavatli bo’lsa, 2,75 m, agar 6 qavatli bo’lsa, 2,85 m bo’ladigan eskizlarni loyihalash dasturini yarating.
    
28. 
    Devorning qalinligi 1 m bo’lsa xonalar uchun qo’shqanotli eshiklar aks holda, oddiy bir qanotli ishlatiladi. Mazkur jarayonni ifodalovchi dasturini yarating.
    
29. 
    Oynaning o’lchamlari 3 m² dan katta bo’lganda, 1,7 sm qalinlikda, aks holda 1,1 sm materialdan ekanligi aniqlavchi dastur loyihasini yarating.
    

30) Mashinaning balandligi - x, kengligi - y, uzunligi - z ga, garajning balandligi - a, kengligi - b, uzunligi - c ga teng ekanligi ma’lum bo’lsa, yuk moshinasini garajga sig’ish yoki sig’masligi ifodalovchi dastur tuzing.

Quyidagi tarmoqlanuvchi jarayonga tegishli bo’lgan topshiriqlar uchun variantlar asosida algoritmlar ishlab chiqing.

Topshiriq variantlari:

№	Funksiyaning bеrilishi	SHart	O`zgar-maslar qiymati
			a=6 b=2,5
			a=3 b=1/10
			a=0,2 b=0,3
			a=4 b=3
			a=2
			a=4
			a=3 b=2
			a=2,1
			a=4
			a=10 b=3
			a=2 b=3
			a=20 b=12
			a=10 b=13
			a=4 b=3
			a=5 b=3
			a=12 b=0,5
			a=10 b=5
			a=2 b=5
			a=3 b=4
			a=5
			a=11 b=6
			a=13 b=3
			a=7
			a=2 b=0,5
			a=1,1 b=3,2
			а=6 b=2
			а=3 b=1/10
			а=0,2 b=0,3

4-topshiriq. Takrorlanuvchi jarayonlarni algoritmlash.
Ko’p qavatli binoda 1-qavat uchun 4850 dona g’isht sarflangan bo’lsa, 10-qavatgacha sarflangan g’ishtlar sonini hisoblang. Har bir qavatda oldingi qavatdagidan 100 dona g’isht kam ishlatilgan.

Dastur loyihasi uchun 1 ta Memo maydoni (Standart/Memo/Lines/ matnni kiritish), 3 та Label (Standart bo’limidan) (yozuvlar va natijani chiqarish uchun), 3 ta Edit (Standart bo’limidan) (o’zgaruvchini kiritish uchun), 1 ta Button (Standart bo’limidan) (hisoblash jarayonini boshlash uchun) komponentlaridan foydalanildi.

Loyihaga mos dasturning kodlar oynasi:

__fastcall TForm1::TForm1(TComponent* Owner)

: TForm(Owner)
{
}
//---------------------------------------------------------------------------
void __fastcall TForm1::Button1Click(TObject *Sender)
{
float S,C,n,i;
S=StrToFloat(Edit1->Text);
n=StrToFloat(Edit2->Text);
C=S;
for (i=1;i<=n;i++)
S=S-100;
C=C+S;
Edit3->Text=FloatToStr(C);
}
TAKRORLANUVCHI JARAYONLAR UCHUN

1. 
   Qurilish mollari do’konida 20 xil mahsulot bor. Ularning har biri ikkinchisidan 1000 so’m qimmat, eng arzon mahsulot 10000 so’m. Jami mahsulot narxini hisoblang.
   
2. 
   Binoga og’irligi bir-biridan 500 kg farq qiladigan 6 dona qarag’ay daraxti ishlatilgan. Eng yengil daraxtning o’girligi 15000 kg ekanligi ma’lum bo’lsa yog’ochning umumiy vaznini hisoblang.
   
3. 
   Ko’p qavatli binoning poydevoriga ishlatiladigan balkalar soni qavatlar sonining uchlanganini kvadratiga mos kelsa 6 qavatli binoning poydevoriga ishlatilgan balkalar sonini hisoblang.
   
4. 
   40 dan 100 gacha bo’lgan sonlar yig’indisini hisoblang.
   
5. 
   21 gacha bo’lgan juft sonlar yig’indisini hisoblang.
   
6. 
   Loyihada 10 xil uzunlikdagi yog’ochlar ishlatilishi rejalashtirilgan. Har bir yog’och avvalgisidan 15 sm uzunligi va eng kichigining uzunligi 1m ekanligi ma’lum bo’lsa yog’ochning umumiy uzunligini hisoblang.
   
7. 
   6 xonali uyning xonalari biri ikkinchisidan 2 m² ko’proq o’lchamga ega. Umumiy maydonni hisoblang. Eng kichik xonani o’lchami 4 m².
   
8. 
   10 dan 50 gacha bo’lgan toq sonlar yig’indisini hisoblang.
   
9. 
   Bino uylari uchun 5 xil turdagi qog’oz ishlatiladi. Har bir xonaga avvalgiga qaraganda 5m² ko’proq qog’oz kerak. Eng kichik xonaga 140 m² qog’oz ishlatilsa bino uchun necha m² qog’oz kerak bo’ladi.
   
10. 
    Ko’p qavatli binoni 1- qavati uchun 1600 kg sement ishlatilgan. Keyingi har bir qavatda avvalgisidan 50 kg kam sement ishlatilsa, 6 qavatli bino qurish uchun qancha sement kerak bo’ladi.
    
11. 
    Binoga 10 xil uzunlikdagi truba ishlatilishi rejalashtirilgan. Har bir truba avvalgisidan 33 sm uzunligi va eng kichigining uzunligi 2500 sm ekanligi ma’lum bo’lsa umumiy uzunlikni hisoblang.
    
12. 
    15 dan 75 gacha bo’lgan juft sonlar yig’indisini hisoblang.
    
13. 
    47 gacha bo’lgan 3 ga qoldiqsiz bo’linadigan sonlar yig’indisini hisoblang.
    
14. 
    Ko’p qavatli binoning poydevoriga ishlatiladigan balkalar soni qavatlar sonining ikkilanganini kvadratiga mos kelsa 4 qavatli binoning poydevoriga ishlatilgan balkalar sonini hisoblang.
    
15. 
    Agar binoga 20 dona ishlatilgan eshiklarning eng og’iri 500 kg va binodagi eshiklar og’irligi bir-biridan 20 kgga farq qilishi ma’lum bo’lsa binodagi eshiklarning umumiy og’irligini hisoblang.
    
16. 
    Binoga og’irligi bir-biridan 700 kg farq qiladigan 5 dona chinor daraxti ishlatilgan. Eng yengil daraxtning o’girligi 15000 kg ekenligi ma’lum bo’lsa yog’ochning umumiy vaznini hisoblang.
    
17. 
    44 gacha bo’lgan 5 ga qoldiqsiz bo’linadigan sonlar yig’indisini hisoblang.
    
18. 
    Ko’p qavatli binoni 1- qavati uchun 280 kg bo’yoq ishlatilgan. Keyingi har bir qavatda avvalgisidan 6 kg kam bo’yoq ishlatilsa, 17 qavatli bino qurish uchun qancha bo’yoq kerak bo’ladi.
    
19. 
    59 gacha bo’lgan 4 ga qoldiqsiz bo’linadigan sonlar yig’indisini hisoblang.
    
20. 
    Agar binoga 35 dona ishlatilgan eshiklarning eng og’iri 350 kg va binodagi eshiklar og’irligi bir-biridan 5 kgga farq qilishi ma’lum bo’lsa binodagi eshiklarning umumiy og’irligini hisoblang.
    
21. 
    100 gacha bo’lgan tub sonlar yig’indisini hisoblang.
    
22. 
    Qurilish mollari do’konida 28 xil mahsulot bor. Ularning har biri ikkinchisidan 700 so’m qimmat, eng arzon mahsulot 10500 so’m. Jami mahsulot narxini hisoblang.
    
23. 
    121 gacha bo’lgan 3 ga qoldiqsiz bo’linadigan sonlar yig’indisini hisoblang.
    
24. 
    Ko’p qavatli binoni 1- qavati uchun 1200 kg sement ishlatilgan. Keyingi har bir qavatda avvalgisidan 15 kg kam sement ishlatilsa, 9 qavatli bino qurish uchun qancha sement kerak bo’ladi.
    
25. 
    333 gacha bo’lgan 7 ga qoldiqsiz bo’linadigan sonlar yig’indisini hisoblang
    
26. 
    Agar binoga 11 dona ishlatilgan derazalarning eng og’iri 750 kg va binodagi eshiklar og’irligi bir-biridan 35 kgga farq qilishi ma’lum bo’lsa binodagi derazalarning umumiy og’irligini hisoblang.
    
27. 
    56 gacha bo’lgan toq sonlar yig’indisini hisoblang.
    
28. 
    Ko’p qavatli binoni 1- qavati uchun 2100 kg qum ishlatilgan. Keyingi har bir qavatda avvalgisidan 25 kg kam qum ishlatilsa, 15 qavatli bino qurish uchun qancha qum kerak bo’ladi.
    
29. 
    150 gacha bo’lgan toq sonlar yig’indisini hisoblang
    
30. 
    Qurilish mollari do’konida 45 xil mahsulot bor. Ularning har biri ikkinchisidan 370 so’m qimmat, eng arzon mahsulot 1020 so’m. Jami mahsulot narxini hisoblang.
    

2-topshiriq. Quyidagi takrorlanuvchi jarayonga tegishli bo’lgan topshiriqlar uchun variantlar asosida algoritmlar ishlab chiqing.


Topshiriq variantlari:

№	1-qism	2-qism
1.	;	;
2.	;	;
3.	;	;
4.	;	;
5.	;	;
6.	;	;
7.		;
8.
9.
10.
11.
12.	;	;
13.	;	;
14.	;	;
15.	;	;
16.	;	;
17.	;	;
18.	;
19.	;	;
20.	;
21.		;
22.	;
23.	;	;
24.
25.
26.
27.
28.
29.
30.