1.2. Menejment predmeti va izlanish uslublari
Har qanday fan o’z predmeti, nazariyasi va uslublariga egadir. Predmet bu fan nima bilan shug’ullanishi, uning qaysi sohaga tegishli ekanligini belgilaydi. Nazariya bu sohada ro’y beradigan jarayon va hodisalarning ro’y berish qonuniyatlarini aniqlaydi.Izlanish usullari nazariyadan kelib chiqqan holda kishilar ilmiy va amaliy faoliyati qanday amalga oshishini ko’rsatib berishi, fanning shu sohasida hodisalarni umumlashtirish va o’rganishning turli vositalari va usullari tizimini ishlab chiqish lozim.
Menejment predmeti xo’jalik yuritishning barcha darajalarida boshqarishning qonunlari (qonuniyatlari), tamoyillari va munosabatlarini o’rganishdan iboratdir. Boshqaruv munosabatlari ijtimoiy-iqtisodiy munosabatlarning ajralmas qismi bo’lib turli iqtisodiy, tashkiliy, ijtimoiy, mehnat, psixologik va boshqa ko’rinishlarda bo’ladi. Boshqaruv munosabatlari boshqaruv qo’l ostidagi xodimlar o’rtasidagi aloqa va o’zaro ta’sirning murakkab majmuini ifodalaydi, demak, menejment, bu eng avvalo kishilarni boshqarishdir.
Iqtisodiyotni boshqarishda bevosita boshqaruv ob’ekti mehnat jamoalari va alohida xodimlardan iboratdir. Faqat ularning mehnat faoliyati vositasida ishlab chiqarishning moddiy unsurlari, ya’ni mehnat qurollari va predmetlariga ta’sir etiladi. Boshqaruvning eng asosiy bilish uslubi - dialektik uslub bo’lib, u menejmentga o’rganilayotgan ijtimoiy hodisalarning mohiyatini ochishga yordam beradi.
Menjmentga quyidagi boshqa uslublar ham xos:
-Voqe’lik hodisalarini o’rganishga aniq tarixiy yondoshuv;
-Xo’jalik mexanizmi barcha unsurlarini bir vaqtning o’zida tahlil qilish va to’liq boshqaruv qarorlarini ishlab chiqish imkonini beruvchi tarkibiy yondoshuv, tarkibiy tahlil, iqtisodiy tajriba va boshqalar.
Menejment mahorati uning barcha uslublarini egallash, ular to’g’ri bog’lab qo’llash, har bir aniq vaziyatda eng samaralisini topish qobiliyatiga ega bo’lishidan iboratdir.
Menejmentning maxsus izlanish usullari sifatida quyidagilarni keltirish mumkin: 1. Tizim usuli menejment muammolarini yechishda ishlatiladi va tizimning butunligiga asoslanadi. Taraqqiy etgan davlatlarda mazkur usulning tizimli majmuali, tizimli tarkibli, tizimli funksional, tizimli kommunikatsion va boshqa ko'rinishlari mavjud.
2. Izfanishning majmuali usuli voqealarni va ularning bir-biri bilan bo'lgan aloqalarini faqat ushbu fan usuli bilan emas, balki boshqa xil hodisalarni o'rganuvchi fanlar bilan tadqiq etadi.
3. Izlanishning tarkibiy usuli - bu murakkab hodisalarni bo'laklarga ajratishdan iborat.
4. Vaziyatli yondashish - bu menejment faoliyatining maqbul usullarini ichki va tashqi sharoitga qarab belgilash.
5. Integratsion yondashish - bu izlanish usuli boshqa usuilar ko‘rsatkichlarini hisobga olish asosida boshqarishni tadqiq etish hisobianadi.
6. Modellashtirish boshqariluvchi obyektni turli sxema, grafik va chizmalar, xomaki materiallar tayyorlash yordamida boshqarish usuli.
7. M atem atik yondashuv - optimal qaror qabul qilish maqsadida matematik uslublar va kompyuterlar keng miqyosda qoilanadi.
8. Kuzatish usuli - bu menejment obyekti to‘g‘risidagi m a’lumotni rejali, ilmiy, uyushtirilgan asosda to ‘plash usuli.
9. Eksperim ent usuli - menejm ent asosida boshqariluvchi obyektga nisbatan namunaviy, tajribadan o'tgan usuilarni qo‘llash.
Do'stlaringiz bilan baham: |