O‘zbekiston respublikasi turizm va sport vazirligi jismoniy tarbiya va sport bo‘yicha mutaxassislarni qayta tayyorlash va malakasini oshirish instituti

Xalqaro 
Olimpiya Qo‘mitasi (XOQ) 
tashkil etilgan. Uning tarkibiga 12 davlatdan 
14 ta vakil kiritilgan. I Kongress 1894-yil 16-23-iyunda o‘rkazilgan va 
to‘rtta asosiy masala muhokama qilingan: havaskorlik va professional 
sporti haqida; Olimpiya o‘yinlarini qayta tiklash to‘g‘risida; Olimpiya 
o‘yinlarining dasturi va uni o‘tkazish tartiblari; Xalqaro Olimpiya 
Qo‘mitasining tarkibi to‘g‘risida. 
I Kongress Xalqaro olimpiya harakatida muhim ahamiyatga ega 
bo‘lgan. Kongress Olimpiya o‘yinlarini qadimgi an’analar bo‘yicha har 4 
yilda bir marta o‘tkazish to‘g‘risidagi qarorni tasdiqlagan. Kongressda I 
Olimpiya o‘yinlarini Gretsiyaning Afina shahrida o‘tkazish to‘g‘risida qaror 
qabul qilingan. 
Kongressda XOQning asosiy xujjati - Olimpiya Xartiyasi tasdiqlangan 
va Xalqaro Olimpiya Qo‘mitasining huquqiy maqomi Olimpiya Xartiyasida 
belgilab berilgan. XOQ a’zolarining ro‘yxati Kuberten tomonidan tuzilgan 
bo‘lib, unga Ernest Kallo (Fransiya), general Aleksey Butovskiy (Rossiya), 
professor Uilyam Sloen (AQSh), huquqshunos Irji Gut-Yarkovskiy 
(Bogemiya, Avsro-Vengriya), Ferens Kemen (Vengriya), kapitan Viktor 
25
John Horne, Garry Whannel. Understanding the Olympics. Taylor-Francis Group. London-New 
York, 2012. - 79 p. 
26
John Horne, Garry Whannel. Understanding the Olympics. Taylor-Francis Group. London-New 
York, 2012. - 80 p. 

---

100 
Bal’k (Shvetsiya), Charlz Xerbert va lord Anptxill (Buyuk Britaniya), 
doktor Xose Benxamin Subiaur (Argentina), Leonard Kaff (Yangi 
Zelandiya), graf Lukkezi Palli va D'yuk Andriya Karafa (Italiya), graf 
Maksim de Buzi (Belgiya). 
I Kongressda XOQning prezidenti saylangan. XOQning birinchi Prezidenti 
etib Gretsiya vakili Demetrius Vikelas saylangan. Per de Kuberten 
XOQning Bosh kotibi etib tayinlangan. 1896-yilga Kuberten XOQning 
ikkinchi Prezidenti etib saylangan. 
 
2-rasm.
XOQ asoschilari: o‘tirganlar (chapdan o‘nggga) Per de 
Kuberten- bosh kotib, Demetrius Vikelas – prezident (Gretsiya), Aleksey 
Butovskiy (Rossiya); turganlar V.Gebxard (Germaniya), I.Gut-Yarkovskiy 
(Bogemiya), F.Kemen (Vengriya), V.Bal’k (Shvetsiya). 
“1894-yilgi Kongress va 1896-yilgi O‘yinlar. O‘n to‘qqizinchi asrning 
oxirgi o‘n yilida Kuberten tomonidan g‘oyani ilgari surilishi ko‘p vaqt 
kutilgan natija berdi. Sorbonnada 1892-yilda bo‘lib o‘tgan konferensiyada, 
u, Olimpiya o‘yinlarini qayta tiklash loyihasi to‘g‘risida qiziqarli gap 
yuritgan. Kuberten 1892-yilda Fransiyaning sport jamiyatlari Ittifoqining 
(USFSA) besh yilligidan O‘yinlarni qayta tiklash bo‘yicha loyihasini taklif 
qilishda foydalandi. U ikki nafar kuchli yordamchilarni – Angliya va 
Uelsning Atletika bo‘yicha havaskorlik assotsiatsiyasi (AAA) kotibi Charlz 
Gerbertni va Prinston universiteti professori Uilyam Slounni jalb kila oldi. 
Kongress 1894-yili Xalqaro Olimpiya Qo‘mitasiga asos soldi va 1896-yili 

---

101 
Afinada bo‘lib o‘tishi kerak bo‘lgan, birinchi zamonaviy Olimpiya 
o‘yinlarini rejalashtirish tashabbusini ilgari surdi. Afinani tanlash masalasi 
katta darajadagi sarosimaning predmetiga aylandi. Bayonnomaning guvoh 
berishiga qaraganda, delegatlar Londonni tanlashga ovoz berganar. 
Kubertenning o‘zi oldin Londonni tanlab, keyin chaqqonlik va ayyorlik 
bilan Afinani tanlagan.
1894-yilgi Kongressda 49 ta tashkilotlar va 12 ta mamlakat vakillari 
bo‘lgan 79 nafar delegat ishtirok etgan. Kongress ko‘pchilik 
yyеvropaliklardan iborat bo‘lgan, bunda Avstraliya va AQSh yagona 
yеvropaga mansub bo‘lmagan mamlakatlar bo‘lgan. Aslida, XOQda faqat 
erkaklardan iborat 13 nafar a’zo bo‘lgan. Ularning ikki nafari Buyuk 
Britaniya va Fransiyalik va Italiya, Gretsiya, Rossiya imperiyasi, Avstro-
Vengriya, Norvegiya-Shvetsiya va Bogemiyadan bir nafardan a’zo bo‘lgan. 
Bu yеrda, yеvropalik bo‘lmagan uch nafar a’zolar AQSh, Yangi Zellandiya 
va Argentinadan. XOQ organ sifatida shunday tuzilganki, uning a’zolari 
tashqi organlar vakili bo‘lmagan va biron-bir tashqi tashkilot oldida 
javobgar bo‘lmagan. Olimpiya o‘yinlarining egasi “olimpizm”ni 
boshqargan XOQ bo‘lgan, xolos. U, Kongresslarni muntazam – bir necha 
yilda bir marta o‘tkazilishini “sessiyalar” deb nomlangan har yilgi 
yig‘ilishlar bilan birgalikda belgilagan. XOQning qoidalari, sportning asosi 
hisoblangan jismoniy va axloqiy sifatlarni rivojlantirishga ko‘maklashishi 
orqali, zamonaviy sportni maqsadli yo‘nalishlarda rivojlantirishga 
yo‘naltirishga chaqiradi”.
27