O’zbеkiston Rеspublikasi Soqliqni Saqlash Vazirligi Toshkеnt farmatsеvtika instituti Farmakognoziya kafеdrasi

Standart
(inglizcha «Standard»—norma, namuna) mahsulotni sifati, 
tarkibi jihatidan qa‘tiy belgilangan parametrlardan tashkil topgan, mahsulot, 
qoida, ko‘rinishdir. Standart keng ma'noda bir-biri bilan taqqoslash mumkin 
bo‘lgan obyektlarni solishtirish uchun qabul qilingan namuna, etalon, modeldir. 
Standartlar texnik normativ hujjat sifatida ishlab chiqilib, qabul qilingan 
ma'lum me-zonlar, qoidalar, talablar kompleksidan iborat. Ular vakolatli 
organlar tomonidan tasdiqlanadi. 
Standartlar moddiy shaklda mahsulot etaloni, namuna sifatida bo‘lishi 
yoki turli normativ, qonun-qoida, talablar tarzida bo‘lishi mumkin. 
Standartlarni qo‘llashdan maqsad, mahsulotni, bajarilgan ishni sifatini 
ta'minlash. 
Ta'lim tizimida kadrlar tayyorlashning davlat ta'lim standartlarini ishlab 
chiqilishidan maqsad tayyorlanayotgan kadrlarimizni zamon talabi darajasida 
bo‘lishini ta'miniashdir. 
Bu standartlarda ta'lim dargohini bitirib chiqayotgan talabalar qanday 
bilim, malaka va ko‘nikmalarga ega bo‘lishi, ularning qo‘lidan nima ish 
kelishining minimal darajasi belgilab qo‘yiladi. 

---

39 
Ta'limni standartlashtirish bu butun dunyo miqyosida ta'limni isloh 
qilishdagi eng asosiy tendensiyalardan biri.
3
Unga bozor iqtisodiyoti talablari 
nuqtayi nazaridan yondashiladi. Jamiyat bilan ta'limning o‘zaro moslashishini 
ta'minlash bugungi kunning nihoyatda jiddiy masalasidir. Ayniqsa, ikki 
mustaqil bozor, ta'lim va mehnat bozorlarini bir-biriga yaqinlashtirish, shu 
asosda talab va taklif muvozanatiga erishish nihoyatda muhim va dolzarb 
masala. Jamiyatda sodir bo‘layotgan yangiliklar, farmasevtikadagi o‘zgarishlar 
ta'lim tizimiga yangicha yondashishni taqozo etadi. 
Kadrlar tayyorlash milliy dasturining asosiy maqsadi va amalga oshirish 
lozim bo‘lgan vazifalaridan biri, ta'lim oluvchilarning tayyorgarlik sifati va 
ixtisosiga talablarni, ularning madaniy va ma'naviy-ruhiy darajalarini aniqlab 
beruvchi davlat ta'lim standartlarini yaratish va uni tatbiq etishdir. 
Xalqaro talablarga javob beruvchi davlat ta'lim standartlarini ishlab 
chiqish: 
O‘zbekiston Respublikasi va rivojlangan mamlakatlarda 
ta'lim ekvivalentligini, turli ta'lim muassasalari diplomlarini 
taqqoslab, mamlakatimiz ishchi va mutaxassislarini xalqaro mehnat 
bozorida to‘siqlarsiz ishtirok etishini ta'minlaydi. 
Ta'lim 
xizmatlari 
sifatiga 
aniq 
qa‘tiy 
talablarni 
belgilab 
qo‘yilishi kadrlar tayyorlash sifatini oshiradi. Ta'lim muassasalari ishi
samaradorligini nazorat qilish tizimini tartibga soladi. Kadrlar tayyorlash 
Milliy dasturi qabul qilingandan so‘ng uning talablarini amalga oshirish 
bo‘yicha O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi 1998-yil 5-yanvarda 
«Uzluksiz ta'lim tizimi uchun davlat ta'lim standartlarbni ishlab chiqish va joriy 
etish to'g‘risida»gi Qarori qabul qilindi va shu qaror asosida «Davlat ta'litn 
standartlari to‘g‘risida» gi Nizom ishlab chiqildi. 
Nizomning 1.1 bandida: O‘zbekiston Respublikasining «Ta'lim 
to‘g‘risida» qonunining 7-moddasida, Kadrlar tayyorlash milliy das-turiga 
3
Divall MV, Hayney MS, Marsh W, . Perceptions of pharmacy students, faculty members, and administrators on 
the use of technology in the classroom. AM J PHARM EDUC. 2013;77(4):Article 75. 

---

40 
muvofiq respublikada idoraviy bo‘ysunish va mulkchilik shakllaridan qafi 
nazar, ta'lim muassasalarining barcha turlari uchun majburiy bo‘lgan davlat 
ta'lim standartlari (DTS) belgilanadi. 
DTSda kadrlar tayyorlash sifatiga, ta'lim mazmuniga nisbatan qo‘yiladigan 
talablar, ta'lim oluvchilarning tayyoigarlik darajasi hamda ta'lim muassasalarini 
bitiruvchilarga nisbatan qo‘yiladigan malaka talablari, o‘quv yuklamasining 
zarur hajmini, ta'lim muas-sasalari faoliyatini va kadrlar tayyorlash sifatini 
baholash tartibi va mexanizmini belgilash .qayd etilgan. 
Nizomda davlat ta'lim standartlarining maqsad va vazifalari ko‘rsatilgan. 
Davlat ta'lim standartlarining joriy etilishi quyidagi maqsadlar amalga 
oshirilishini nazarda tutadi: 

ta'limning yuksak sifatini ta'minlash hamda mamlakatda 
amalga oshirilayotgan chuqur farmasevtika va ijtimoiy islohotlar asosida 
rivojlangan demokratik davlat barpo etish talablariga javob beruvchi kadrlar 
tayyorlanishini ta'minlash; 

mamlakatning ijtimoiy va farmasevtika taraqqiyoti istiqbollaridan, 
jamiyat 
ehtiyojlaridan, 
fan, 
texnika 
va 
texnologiyaning 
zamonaviy 
yutuqlaridan 
kelib 
chiqib 
kadrlar 
tayyorlash 
mazmunini 
tartibga 
solish; 

ta'limning 
demokratlashuviga 
insonparvarlashuviga, 
ijtimoi- 
yligiga ko‘ra, ta'lim oluvchilarning huquqiy, farmasevtika bilimlari da- 
rajasini, shuningdek, ta'lim jarayoni samaradorligini oshirish; 

sifatli ta'lim xizmatlarini ko‘rsatish, ta'lim va kadrlar tayyor- 
lash sohasida shaxsning jamiyat va davlatning vazifalarini himoya 
qilish; 

kadrlar 
tayyorlash 
sifatini 
va 
ta'lim 
faoliyati 
mezonlari 
va 
tartibini baholash; 

---

41 

ta'lim jarayoni va kadrlar tayyorlashning izchilligi va uzluk- 
sizligini ta'minlash, ta'limning barcha turlari va kurslarida o‘quv - 
tarbiya jarayonini maqbullashtirish; 

mehnat 
va 
ta'lim 
xizmatlari 
bozorida 
raqobatbardoshlikni 
ta'minlash. 
Shu maqsadlarni amalga oshirish uchun davlat ta'lim standartlarining 
vazifalari belgilandi, ular: 

ta'lim sifatiga va kadrlar tayyorlashga ko‘rsitiladigan ta'lim 
xizmatlari 
nomenklaturasiga 
nisbatan 
qo‘yiladigan 
maqbul 
talab- 
larni belgilash; 

ta'limga 
va 
uning 
pirovard 
natijalariga, 
ta'lim 
oluvchilarning 
bilim va kasbiy malakasi darajasini vaqti-vaqti bilan baholash tartibi 
va tartibotiga, shuningdek, ta'lim faoliyati ustidan nazorat qilishga 
nisbatan qo‘yiladigan tegishli talablarni belgilovchi me'yoriy bazani 
yaratish; 

xalqning 
boy 
ma'naviy 
merosi 
va 
umuminsoniy 
qadriyatlar 
asosida ta'lim oluvchilarning ma'naviy-axloqiy tarbiyasining 
samarali shakllari va usullarini joriy etish; 

ta'limning 
barcha 
turlari 
mazmunini 
hamda 
olib 
boriladigan 
ta'lim va tarbiyani kelishib olish, ularning o‘zaro bog‘liqligini 
uzluksiz ta'lim tizimida va kadrlar tayyorlashda izchillikni
ta'minlash; 

pedagogik texnologiyalariga va axborot bilan ta'minlanishiga, ta'lim 
darajasini 
nazorat 
qilishga, 
ta'lim 
muassasalarida 
ta'lim 
oluvchilar 
va ularni bitiruvchilarning malakasiga nisbatan me'yorlar va talab- 
larni belgilash; 

ta'lim 
va 
kadrlar 
tayyorlash 
sifatiga 
baho 
berishning 
xolis 
qismini, ta'lim muassasalarining attestatsiyadan o‘tkazish va 
akkreditatsiya qilishni joriy etish; 

---

42 

kadrlarni maqsadli va sifatli tayyorlash uchun ta'lim, fan va 
ishlab chiqarishning samarali integratsiyasini ta'minlash; 

milliy standartlar talabi bilan ta'lim sifati va kadrlar tayyor- 
lashning xalqaro talablarga muvofiqligini ta'minlash. 
DTSga o‘zgartirishlar kiritish respublikaning ijtimoiy-farmasevtika 
rivojlanishiga muvofiq ravishda ta'lim darajasi va kadrlar tayyorlashga 
qo‘yiladigan talablar o‘zgarishi belgilangan tartibda Vazirlar Mahkamasi 
tomonidan amalga oshiriladi. 
Tayyorlanayotgan mutaxassis kadrlarga talab va ta'lim mazmunidan kelib 
chiqqan holda: 
•
Davlat ta'lim standartlari; 
• asosiy qoidalari bo‘yicha tayanch o‘quv rejasi ishlab 
chiqiladi; 
• tayanch 
o‘quv 
rejalari 
ta'lim 
muassasalarining 
ishchi-o‘quv 
rejalarini ishlab chiqish uchun asos hisoblanadi.