O’zbekiston Respublikasi Sog’liqni saqlash vazirligining 2019 yil "25"areldagi "107" sonli buyrug’ining2-ilovasi bilan fan dasturi ro’yxati tasdiqlangan

Infektsiyaning buyrakka tushish yullari:

1) gematogen

2) limfogen

3) urinogen yul ( kovuk; siydik nayi reflyuksi bul ganda)

4) siydik nayi devoridan kutariluvchi yul .

Hozirgi paytda asosiy yuqish yuli —bu gemotogen yo’l xisoblanadi. Infektsiya uchoklaridan (angina, otit, upka kasalliklari, oshkozon—ichak kasalliklari) qon tomirlarga utadi va buyraklar orkali ajraladi. Sanab utilgan faktorlar mavjud bul gam xolda infektsiya buyraklarda ushlanib koladi va pielonefritning kelib chikishiga sabab buladi. Kup avtorlar aytishi buyicha kasallikning asosiy kelib chikish yul i bu limfogen yuldir. Bolalarda, asosan kiz bolalarda urinogen yul katta rolь o’ynaydi. Qiz bolalarda uretraning kaltaligi, uning anal teshigiga yaqin joylashganligi kasallikning urinogen yul bilan kelib chikishiga sabab buladi. Ko’pchilik patogen o’rin Gr manfiy bakteriyalarda tabiatidagi –R-fimbriyalalar, ya’ni kiprikchalar mavjud. Ana shu kiprikchalar bakteriyalarning siydik yullari xujayralariga o’rnashib qolishiga sharoit yaratadi. R fimbriyning retseptorlari uroepiteliyning glikosfingolipidlari xisoblanadi. Bakteriyalarning K-antigenlari opsonizatsiya va fagotsitozga to’sqinlik kiladi, antigenlari esa bakterial liposaxaridlar bulib, bakteriyalarning endotoksik effektivligini ta’minlaydi. Gramm manfiy bakteriyalarning endotoksini (lipopolisaxarid A) siydik yullari silliq mushaklariga ta’sir kilib, ularning peristalьtik faoliyatini pasaytirishi, xattoki to’liq blokada va funktsional obstruktsiyaga olib kelishi mumkin.

Urodinamikaning bunday buzilishlari siydik nayi va jomcha ichidagi bosimni oshirib, pielotubulyar reflyuks rivojlanishiga olib keladi. Bakteriyalarning uroepiteliga adgeziyalanishi ularning mexanik yuvilishiga tuskinlik kiladi, endotoksik ta’siri asa urodinamikani buzib, bakteriyalarning siydik yullarida retrograd xarakatlanishini

engillashtiradi. Bundan tashkdri proteylar a-ureaza ajratadi. Bu ferment ta’sirida ammiak xosil bulib, buyrak to’qimasi nekrozini chaqiradi. Kasallik kechish davomida shtamm hattoki, kuzgatuvchi uzgarshi mumkin; kasallik kaytalansa, kupincha aralash bakterial flora anikdaniladi (surunkali pielonefritning 20-25% larida). Disbakterioz bilan kechuvchi qabziyatlar xamda oshkozon ichak traktining boshka kasalliklari pielonefrit rivojlanishiga turtki bo’lishi mumkin. SHunga asoslanib, kupgina mualliflar kasallikda infektsiyaning asosiy utish yuli limfogen, manbai esa ichaklar deb xisoblashadi.

Antibakterial terapiyadan keyin bakteriuriyaning yo’qligi, bu buyraklarning keyingi zararlanishida bakteriya rol uynamaydi degani emas. Bakteriuriya tuxtaganidan 5-6 oy utgach, bemor buyragidan bakterial antigenlar (lipopolisaxaridlar) topilgan xolatlar xam aniklangan.

Zamonaviy kuzatuvlar natijasi shuni kursatadiki, pielonefrit bilan kasallangan kupgina kasallarda urodinamika buzilishi kuzatilmokda. Kutariluvchi (urinogen) yul bilan infektsiya jomchaga, keyin esa kanalcha va buyrak interstitsiyasiga tushishi mumkin, bu reflyuks xisoblanadi.

Reflyuks - patologik xolat bulib, siydik okimiga karshilik kursatuvchi anatomik defektlar yoki siydik chikarish tizimining turli kismlarida mushaklar tonusining nerv regulyatsiyasi buzilishi natijasida kelib chikadi.

Siydik pufagi - siydik nayi reflyuksi, va jomcha - buyrak reflyuksi aniklaniladi. Jomcha buyrak reflyuksi uz navbatida pielotubulyar va fornikal turlarga bulinadi. Infektsiyaning kutariluvchi yul bilan tarkalishiga asosan siydik pufagi va siydik nayi reflyuksi, ya’ni vezikouretral reflyuks (VUR) katta axamiyatga ega.