O`zbekiston Respublikasi Sog`liqni saqlash vazirligi

 
 
 
14-MA`RUZA.FARMATSEVTIK TEXNOLOGIYA FANI, ASOSIY TERMIN VA 
TUSHUNCHALARI, ME‟YORIY HUJJATLAR 
 
Ma'ruza rejasi: 
1.Farmatsevtik texnologiya faniga kirish 
2.Farmatsevtik texnologiya fani asosiy termin va tushunchalari 
3.BioFarmatsiya - Farmatsiya sohasi 
4.Farmatsevtik texnologiyada yordamchi moddalar 
Tayanch so`z va iboralar: 
farmatsevtik texnologiya, dori, dorilar texnologiyasi, dori 
moddalari, tabletkalar, briketlar, drajelar, granulalar.
 
Insonni oliy Zot etib yaratgan olloh unga bahra olib yashaydigan tabiatni ham in'om etdi. Uning 
hayoti nabotot va hayvonot olamiga mustahkam bog‘langan. O'zining rizq-ro'zisi, yemak-ichmagini 
u shu olamdan oladi, biror kasallikka chalinganda ham, tabiatdan shifo izlab undan dori-darmon 
topadi. 
Dori preparatlari va ularning kasalliklarni davolashdagi o'rni, dori-darmonlar turlarining tobora 
ko'payishi, tibbiy amaliyotda yangi farmakologik hususiyatlarga ega dori-darmonlarning tatbiq 
etilishi, ba'zi bir qo'llanilayotgan dorivor moddalarning ayrimlarida ko'ngilsiz ta'sirlarning namoyon 
bo'lishi va shunga o'hshash natijalar hozirgi zamon dorishunos olimlar fikrini tubdan o'zgartirishga 
sabab bo'ldi. Shuning asosida dorivor moddalarning yangi ta'sir mehanizmlari o'rganib chiqildi. 
Bundan tashqari, ularning fizik- kimyoviy holatlari va ularning farmakologik ta'sir bilan bog‘liqligi 
hamda shunga o'hshash muammolar dorishunos olimlar nazaridan chetda qolayotganligi qayd etildi. 
Bu borada shuni aytish kerakki, tehnologik jarayon - dori tayyorlash jarayoni - farmakologik ta'sir 
masalasi bilan bog‘lanmagan holda olib borilar edi. Dori tayyorlash jarayonida dori shaklini hosil 
qilish, uning erish, parchalanish davri, ularga ko'rsatiladigan yordamchi moddalarning farmakologik 
ta'siri va shunga o'hshash tehnologik jarayonda ishtirok etuvchi omillar hisobga olinar edi. 
Farmatsevtik texnologiya fanini o'qitishdan maqsad - talabalarda dorixona va ishlab 
chiqarish korxona sharoitida ishlab chiqariladigan dori turlarini tayyorlash usullari, dori ishlab 
chiqarishda ishlatiladigan yordamchi moddalar, ularning sifati va mutanosibligini, dori tayyorlashda 

---

56 
xozirgi zamon talablarini o'rgatish hamda ularni amaliyotda tatbiq etish ko'nikmasini hosil qilishdan 
iborat.
Ushbu maqsadga erishish uchun fan talabalarining nazariy bilimlar, amaliy ko'nikmalar, dori 
tayyorlashga va sifatini baholashga uslubiy yondoshuvni shakllantirish vazifalarini bajaradi.
Texnologiya - grekcha so‘z bo‘lib, techno - san'at, moxirlik, ustalik va logos - ta'limot, 
bilim demakdir. 
Dori - bu murakkab fizik-kimyoviy tizim bo‘lib, u o‘z ichiga dori moddasini va ularning 
farmatsevtik omillarini olib, dorini kam dozada qabul qilganda yuqori terapevtik ta'sir
ko‘rsatishiga va salbiy ta'siri kam bo‘lishiga aytiladi.
Dorilar texnologiyasi - bu to‘g‘ridan to‘g‘ri dori tayyorlash texnikasini moxirlik, ustalik va 
san'atkorlik bilan o‘rganish demakdir.