O‘zbekiston respublikasi sog‘liqni saqlash vazirligi

Bilaman	Bilishni xoxlayman
Bilib oldim

Uslubiy ta‘minot va mashg’ulot jihozlanishi: DF X; XI; dori moddalari, tarozi, tarozi toshlari, ma‘ruza, darslik, prezentatsiyalar, ma‘lumotnomalar, adabiyotlar, tarqatma materiallar.

Asosiy matn

Farmatsevtik texnologiya fani dori moddalaridan turli xil dori shakllarini tayyorlashda amaliy va nazariy muammolar bilan shug‘illanuvchi asosiy farmatsevtik fanlardan biridir. ―Texnologiya‖ grekcha so‘z bo‘lib ―techne‖- san'at, moxirlik, ustalik va ―logos‖- ta'limot, bilim demakdir. ―Dori texnologiyasi‖ - bu to‘g‘ridan to‘g‘ri dori tayyorlash texnikasini moxirlik, ustalik va san'atkorlik bilan o‘rganish demakdir.

Davlat farmakopeyasi (DF) dorivor moddalar sifatini belgilovchi majburiy mnumdavlat standaratlari va ko‘rsatmalarining yig‘indisini o‘z ichiga oladi. Dorilar tayyorlash, sifatini aniqlash, saqlash va berishda DF asosiy qo‘llanma xisoblanadi. Farmakopeya grekcha so‘z bo‘lib,

―pharmacon‖- dori yoki zaxar, ―poeio‖ - tayyorlash demakdir. Farmakopeya katta axamiyatga ega bo‘lgan dorivor moddalar sifatini nazorat qilish va ayrim dori turlarini tayyorlash qoidalarini o‘z ichiga oladi.

Manuallar (lotincha Manuale- qo‘llanma) farmakopeyaga kiritilmagan turli dorilami va tibbiyotda qo‘llaniladigan bir qancha moddalami o‘z ichiga oladi. Manuallarda dorilami tayyorlash va qo‘llash usullari ham qisqacha bayon etiladi.

Farmakopeya va manuallardan tashqari, farmatsiyaga oid bir qancha adabiyotlar: ma'lumotnoma, axboratnoma va farmatsevtik jumallar nashr etiladi.

Dorixona sharoitida dozalarga bo‘lishning 3 xil usuli qo‘llaniladi:

1. 
   Tortib olish, o‘lchash;
   
2. 
   Xaj m bo ‘ yicha о ‘ lchash;
   
3. 
   Tomchi bo‘yicha o‘lchash.
   

Bulardan eng ко ‘p ishlatiladigani tortib olish usuli xisoblanib, u j uda keng qo ‘ llaniladi. - Dorixona sharoitida asosan qo‘l- va ppsqngili tarozilar qo‘llaniladi. Ular. q‘zining miqligi bo‘yicha ikkinchi sinf texnik tarozilar qatoriga kiradi. Qo‘l tarozilar lg, 5 g, 10 g, 20 g, 100 g va 200 g, posongili tarozilar 500 g va 1000 g li bo‘ladi.

Tarozining metrologik tavsifi uning turg‘unligi ishonchliligi, sezgirligi va doimiyligi kabi ko‘rsatkichlami o‘z ichiga oladi.

1. 
   Turg‘unligi - bu tarozi elkasini muvozanat holatidan chiqib ketib 4-6 marta harakatlangandan keyin yana dastlabki muvozanat xolatini egallashga aytiladi.
   
2. 
   Ishonchliligi- bu tarozini o‘lchanadigan modda va tosh o‘rtasidagi muvozanatiga aytiladi (tosh bilan o‘lchanadigan moddani almashtirib qo‘ygan xolatda ham birinchi muvozanat xolatini ko‘rsatishiga aytiladi).
   
3. 
   Doimiyligi - bu tarozining bir xil sharoitda birorta moddani bir necha marta o‘lchaganda ham, bir xil ko‘rsatkichni ko‘rsatishiga aytiladi.
   
4. 
   Sezgirligi - bu tarozining juda kichkina og‘irlikni sezib, o‘z muvozanat xolatidan chiqib ketishiga aytiladi.
   

Og‘irlik o‘lchov birligi qilib kilogramm qabul qilingan. Kilogramm platina - irridiy qotishmalaridan tayyorlangan silindrsimon massa. Dorixonada ikkinchi sinf texnik toshlar qo‘llaniladi. Ularga may da (milligramm) - 10 mg dan 1000 mg gacha va yirik (grammli) - lg dan 200 g yoki 500 g gacha bo‘lgan toshlar kiradi.