O’zbekiston respublikasi sog’liqni saqlash vazirligi toshkent tibbiyot akademiyasi

O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI SOG’LIQNI SAQLASH VAZIRLIGI TOSHKENT TIBBIYOT AKADEMIYASI

IJTIMOIY FANLAR KAFEDRASI

Fan: O’zbekistonni rivojlantirish strategiyasi fuqarolik jamiyati

Mustaqil ish

224-A guruh

Bajardi: Ravshanov Sultonali

Mavzu: Shaxsiy iqtisodiy va ijtimoy siyosiy huquq va erkinliklar

Shaxsiy huquq va erkinliklar tushunchasini aniqlashdan avval umuman huquq va erkinlik tushunchalarini aniqlash lozim .

Huquq davlat tomonidan ta’minlanadigan, himoya qilinadigan nimadir qilish, amalga oshirish,munosib yashash sharoitga ega bo’lish, zo’rlikdan himoya qilshning tabiiy imkonyatidir.

Erkinlik esa biror bir narsada (xulq atvor faoliyatida) qonun bilan taqqiqlanmagan, biror bir cheklanishning yo’qligi

INSON HUQUQLARI

SHAXSIY HUQUQ

IJTIMOIY

VA IQTISODIY HUQUQ

SIYOSIY HUQUQ

SHAXSIY HUQUQ

• Shaxsiy huquq va erkinliklari fuqarolarning hayoti sog’ligi e’tiqodi bilan bog’liqdir. Shaxsiy huquq va erkinliklar insonni shaxs sifatida namoyon etuvchi imkoniyatidir.
• Shaxsiy huquq va erkinliklarini odatda tabiiy huquqlar ham deb ataladi. Ular insonni tug’ulishi bilan vujudga keladi.Ularni davlat bermaydi shu huquqlarni davlat ta’minlaydi va shunga majbur.Shaxsiy ya’ni tabiiy huquqlarni barcha mamlakatlarda mavjud davlat tomonidan ta’minlanadi. shaxsiy huquq va erkinliklar xalqaro hujjatlar bilan himoya qilinadi.

SHAXSIY HUQUQNING TURLARI

• 1.Yashash huquqi. Erkinlik va daxlsizlik huquqi
• 2.Shaxsni aybdor deb topish.Sudda himoya bilan ta’minlash huquqi
• 3.Har kimning sha’ni, obro’siga qilingan tajovuzlardan,shaxsiy hayotiga aralashishdan himoyalanish huquqi

4.Yashash joyini erkin tanlash huquqi

5.Fikrlash, so’z e’tiqod erkinligi, axborot olish,tarqatish,hujjatlar bilan ta’minlash huquqi

6.Vijdon erkinligi

SIYOSIY HUQUQ

• Siyosiy huquqlar fuqarolik bilan bog’liq bo’lib,utegishli davlatning fuqarolariga davlar va jamiyat ishlarini boshqarishga imkon beradi Siyosiy huquqlarga faqat mamlakat fuqarosi ega bo’lishi mumkin.
• Siyosiy huquqlar orqali fuqarolar tegishli davlat organlarini tuzish,ularning ishida ishtirok etish,davlat organlari va mansabdorlari faoliyatini nazorat qilish,qonun yaratilishida ishtirok etish,siyosat va davlat faoliyati haqida o’z fikrlarini bildirish imkoniyatiga ega bo’ladi Agar shaxsiy huquqlar insonning ajralmas huquqi bo’lib undan inson fuqaroligidan qatiy nazar foydalansa va davlat har qanday sharoitda ularni ta’minlashga majbur bo’lsa,siyosiy huquqlar davlatning xarakteridan kelib chiqib o’z fuqarolari uchungina o’rnatiladi

IJTIMOIY HUQUQLAR

• Iqtisodiy va ijtimoiy huquqlar fuqaroligining normal turmush kechirishini ta’minlovchi yashash uchun ma’lum darajada o’zining moddiy va ma’naviy ehtiyojini qondiruvchi huquqlardir.
• Fuqarolarning iqtisodiy ijtimoiy sohadagi huquqlari O’zbekiston Respublikasi Konstitiutsiyasining IX bob 36-42-moddalarida ko’rsatilgan bo’lib ular:

IJTIMOIY VA IQTISODIY HUQUQLAR TURLARI

• 1.SHAXSNING MULKDOR BO’LISH HUQUQI
• 2.MEHNAT QILISH,EKIN KASB TANLASH HUQUQI
• 3.ADOLATLI MEHNAT SHAROITLARDA ISHLASH,ISHSIZLIKDAN HIMOYALANISH HUQUQI
• 4.DAM OLISH HUQUQI
• 5.QARIGANDA, MEHNAT LAYOQATINI YO’QTGANDA IQTISODIY TA’MINOT OISH HUQUQI
• 6.MALAKALI TIBBIY XIZMATDAN FOYDALANISH HUQUQI
• 7.ILMIY VA TEXNIKAVIY IJOD ERKINLIGI, MADANIYAT YUTUQLARIDAN FOYDALANISH HUQUQLARIDAN IBORAT

IQTISODIY HUQUQ VA ERKINLIKLAR

• Insonning iqtisodiy sohadagi yuridik imkonyatlarinibelgilovchi konstitutsiyaviy huquqlar majmui. Mazkur imkoniyatlarining xarakteri va mohiyati pirovard oqibatda muayyan jamiyatdagi iqtisodiy, ijtimoiy va siyosiy tuzumni belgilab beradi. Hozir demokratik davlatlarda asosiy ijtimoiy himoyasiga, xususiy mulkchilik huquqi jumladan, yerga va aqliy mehnat mahsulotlariga xusuiy mulkchilik huquqi, meros huquqi, erkin tadbirkorlik, huquqi va mehnatga aloqador boshqa huquqlar,xususan ishsizlikdan muhofaza qilinish,korxonani boshqarishda ishtirok etishva h.k kiradi.

O’zbekiston Respublikasining Konstitutsiyasining (36-37-moddalari) mehnat haqidagi qonunlar har bir shaxsga o’z mehnat qobiyatidan foydalanishini kafolatlaydi,fuqarolarning iqtisodiy jihgatdan har qandaymajbur qilinishlarva mehnat haqqi to’lashda kamsitilishlarini taqiqlaydi. Ayni vaqtda ist’molchi huquqlarining ustuvorligi mulkdorning barcha shakllari muhofaza etilishini ta’minlaydi

• O’zbekiston Respublikasining Konstitutsiyasining (36-37-moddalari) mehnat haqidagi qonunlar har bir shaxsga o’z mehnat qobiyatidan foydalanishini kafolatlaydi,fuqarolarning iqtisodiy jihgatdan har qandaymajbur qilinishlarva mehnat haqqi to’lashda kamsitilishlarini taqiqlaydi. Ayni vaqtda ist’molchi huquqlarining ustuvorligi mulkdorning barcha shakllari muhofaza etilishini ta’minlaydi

E’TIBORINGIZ UCHUN RAHMAT