O‘zbekiston respublikasi sog‘liqni saqlash vazirligi toshkent farmatsevtika instituti kafedra: Fan: mustaqil ish mavzu: Bajardi

O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI SOG‘LIQNI SAQLASH VAZIRLIGI
TOSHKENT FARMATSEVTIKA INSTITUTI
Kafedra:________________________
Fan:___________________________
MUSTAQIL ISH
Mavzu:__________________________________________________
Bajardi:____________________________
___________________________________
Tekshirdi:__________________________
___________________________________
Toshkent 2022

Ion xromatografiyasi . Ion xromatogrofini tuzilishi. Dori vositalari taxlilida qollanilishi.

REJA:

• Ion almashinuvi xromatografiyasi haqida tushunchalar
• Ion almashinuv xromatografiya turlari
• Xulosa
• Adabiyotlar

Ion almashuv xromatografiyasida qattiq faza va eritma ionlari bir-biriga ta’sir qiladi. Eritmadagi ionlar
aralashmasining ajralishi qattiq fazaga nisbatan, ularni mos kelish darajasiga bog‘liq. Bu xolatda qattiq
fazaning moddasi ionlari bilan almashish xususiyatiga ega bo‘lishi – ionalmashuvchi yoki ionit bo‘lishi
kerak. Tahlil qilinayotgan modda faqat eritma xolatida bo‘lishi lozim.
Cho‘ktiruvchi xromatografiyada ajralayotgan aralashma komponentlarni qattiq faza tarkibidagi
cho‘ktiruvchi bilan kimyoviy reaksiyaga kirishib, qiyin eruvchi cho‘kmalar xosil qiladi.
Agar qo‘zg‘almas faza suyuqlik bo‘lsa, elementar akti tahlil qilinayotgan moddani suyuq fazaning
eritmasida erish adsorbsiyasi sodir bo‘ladi. Bu xolatda taqsimlanish xromatografiyasi namoyon bo‘ladi.
Tahlil qilinayotgan aralashma komopnentlarni ajralishi qo‘zg‘almas va qo‘zg‘aluvchi faza suyuq fazalar
yoki suyuq va gaz xolidagi fazalar orasidagi taqsimlanish koeffitsentlarni turliligiga asoslansa, birinchi
yo‘nalish suyuqlik – suyuqlik, ikkinchi gaz suyuqlik taqsimlanishi xromatografiyasi deyiladi.
Ion almashinuvi xromatografiyasi qutblanuvchanlikni namoyon etuvchi ion va molekulyar turlarini ajratib olishda xromatografiya tamoyillariga asoslangan analitik metoddir. Bu ushbu moddalarning ion almashinuvchi deb nomlangan boshqa moddaga aloqadorligi asosiga asoslanadi.
Shu ma'noda, elektr zaryadi bo'lgan moddalar ionlarning siljishi tufayli ajralib chiqadi, bunda bir yoki bir nechta ion turlari teng zaryadga ega ekanligi sababli, suyuqlikdan qattiqga almashinish yo'li bilan o'tadi.
Ushbu ionli turlar ion almashinuvini osonlashtiradigan elektrostatik o'zaro ta'sirlar yordamida sirtda joylashgan funktsional guruhlar bilan bog'lanadi. Bundan tashqari, ionlarni ajratish samaradorligi moddalar almashinish tezligiga va har ikki faza o'rtasidagi muvozanatga bog'liq; ya'ni ushbu transferga asoslanadi.
Jarayon
Ion almashinadigan xromatografiya jarayonini boshlashdan oldin, ajratishni optimallashtirish va yaxshi natijalarga erishish imkonini beradigan ba'zi muhim omillarni hisobga olish kerak.
Ushbu elementlarga analitik miqdori, namunaning molyar massasi yoki molekulyar og'irligi va tahlil qilinadigan turni zaryadlari kiradi.
Ushbu omillar xromatografiya parametrlarini, masalan, statsionar fazani, ustun o'lchamini va matritsa teshikchasining o'lchamlarini va boshqalarni aniqlash uchun juda muhimdir.