O‘zbekiston respublikasi sog‘liqni saqlash vazirligi toshkent farmatsevtika instituti

Talabalar bilimini tekshirish uchun savollar. 
1.
 
Sertifikatlashtirishning asosiy tushunchalari, maqsad va vazifalari 
2. Sertifikatlashtirishning obyekti va subyekti. 
3.
Sertifikatlashtirish faoliyatiga qo'yiladigan umumiy talablar 
4. 
Maxsus texnik hujjat, muvofiqlik sertifikati 
5. Farmatsevtika mahsulotlarini sertifikatlash 
14-Mavzu: Sertifikatlash shartlari. Majburiy sertifikatlash. Ixtiyoriy 
sertifikatlash 
 
Reja: 
l.Sertifikatlash haqidagi tushuncha va atamalar. 
2.Sertifikatlashtirish to‘g‘risidagi qonunchilik
3.
Mahsulotni sertifikatlashtirish va uning asosiy tushunchalari 
4. Majburiy va ixtiyoriy sertifikatlashtirish 
5. Sertifikatlashtirish bo‘yicha asosiy tushunchalar va atamalar
 
Tayanch sozlar:
Sertifikatlash, Sertifikatlashtirish to‘g‘risidagi qonunchilik, Majburiy 
va ixtiyoriy sertifikatlashtirish
 
Hozirgi vaqtda sertifikat degan atamani tez-tez uchratib turamiz. Bu qanday atama deb 
so‘rasangiz turlicha talqin olishingiz mumkin: kimdir biror malaka olganlik to‘g‘risidagi 
tasdiqlovchi hujjat desa, yana kimdir, mahsulotning sifati to‘g‘risidagi hujjat, ba’zi birlari esa 
mahsulotni xududimizga olib kirish yoki olib ketish uchun bojxonaga ko‘rsatilishi lozim 
bo‘lgan hujjat deb ta’rif beradi. O‘ylaymizki, darsligimizning ushbu bo‘limini o‘qib 
chiqqaningizdan so‘ng ushbu atamaga albatta aniq va mukammal javob topamiz. “Sertifikat” 
so‘zining ma’nosini keltirishdan oldin mavzudan biroz chetga chiqamiz. Ma’lumki, Sharq 
jumladan O‘zbekistonimiz chet ellarda nafaqat go‘zal tabiati va mehnatsevar halqi bilan, balki 
o‘zining ko‘zni kamashtiradigan, rang – barang meva, sabzavot va turli mahsulotlarga serob 
bozorlari bilan ham mashxurdir. Bundan tashqari, bizning bozorlardagi yana bir o‘zgachalik 
ham bor. Agar rastalar oralab yuradigan bo‘lsangiz, sotuvchilar, dehkonlar meva - 
chevalardan uzatib, totib ko‘rishni taklif etishlarining guvohi bo‘lasiz (albatta, totib kurganlik 
uchun haq so‘ralmaydi). Buning tagida bir ma’no o’tadiki, u ham bo‘lsa, mahsulotning 
sifatiga haridorning o‘zi baxo bersin, ya’ni ishonch hosil kilsin. Qadimdan bizda bir 
tushuncha bor. Xarid paytida savdo mukammal bo‘lishi uchun uchta tomon ishtirok etishi 
kerak.
1 - oluvchi (xaridor) tomon, 2 - sotuvchi (tayyorlovchi) tomon va 3 - xolis tomon. 3 - 
tomon sotilayotgan buyum yoki mahsulot ega bo‘lgan sifat ko‘rsatkichlariga kafolat bergan.
Savdoning bu turi asosan katta mikdordagi yoki qimmatbaxo xarid paytida qo‘llanilgan 

---

57 
bo‘lib, buni hozir ham qoramol, qo‘y va ot savdosida uchratishimiz mumkin. O‘rtada turuvchi 
xolis tomon (ularni ba’zan dallollar deb yuritiladi) savdoni bir muhim bo‘lishiga yordam 
berib, savdo ob’ektiga xos bo‘lgan sifat ko‘rsatkichlariga tavsif beradi va xolisona baho 
beradi. Savdo tugagandan so‘ng sotuvchi tomon esa xarididan va savdo obe’ktining mavjud 
sifat ko‘rsatkichlaridan ishonch hosil qilib, qoniqish hissiga ega bo‘ladi. Bu savdoning yana 
bir muhim xususiyati 3 – xolis tomon sifatida alohida ishonchga va nufuzga ega bo‘lgan, 
rostgo‘y shaxslargina ishtirok etishi mumkin. Bizdagi mana shu savdo turi bir necha yuz 
yillardan beri mavjud bo‘lib, chet davlatlarda sertifikatlashtirish deb ataluvchi faoliyatiga 
aynan shu asos solgan bo‘lsa ham ajab emas.