O’zbekiston respublikasi sog‘liqni saqlash vazirligi toshkent farmatsevtika instituti •Noorganik, fizik va kolloid kimyo kafedrasi farmatsiya yo‘nalishi

[Cr(H2O)5Cl]Cl2, yana 1 mol suv ajratilsa [Cr(H2O)4Cl2]Cl

 to’q qizil rangli yashil rangli

 birikmalar hosil bo’ladi. Shunday qilib bir kompleks ikkinchisiga o’tadi.

Kompleks birikmalar juda ko’p joylarda qo’llaniladi. Biologiyada ularning ahamiyati juda katta. Kompleks birikmalarsiz hayot bo’lmaydi.

 

Gemoglobin Fe2+ , xlorofill Mg 2+ larning kompleks birikmalaridir. Kompleks birikmalar asoslar, kislotalar, tuzlar bo’lishi mumkin. Ular ichida elektrolitmas moddalar ham bor.

Asoslar Kislotalar Tuzlar

[Ag(NH3)2 ]OH H[AuCl4] [Ni(NH3)4]SO4

[Cu(NH3)2](OH)2 H2[SnF6] Na3[AlF6]

[Ni(NH3)4](OH)2 H2[PtCl6] K3[Fe(CN)6]

Elektrolitmas moddalar: [Pt(NH3)4Cl2] [Pt(NH3)6 ]Cl4

[Ni(CO)4] [Fe(CO)5]

Kompleks birikmalarning tuzilishini 1898 yilda shved olimi Alfred Verner o’zining koordinatsion nazariyasida tushuntirdi. Bu nazariyaga ko’ra:

• Kompleks birikmada markaziy o’rinni kompleks hosil qiluvchi - zaryadlangan metal atomi (kation) egallaydi.
• Kompleks hosil qiluvchi ion yoki atom atrofida u bilan bog’langan ma’lum sondagi anionlar yoki neytral molekulalar bilan o’ralgan bo’ladi. Bu anion yoki molekulalar ligandlar deyiladi. Ularning soni esa, koordinatsion son . deyiladi.
• Kompleks hosil qiluvchi va ligandlar ichki sferani tashkil etadi va kvadrat qavs ichiga olinadi.
• Ichki sferaga kirmagan ionlar tashqi sferani tashkil etadi.