O‘zbekiston respublikasi sog‘liqni saqlash vazirligi tibbiy ta'limni rivojlantirish markazi toshkent pediatriya tibbiyot instituti

 
 
 

---

Tibbiyot nazoratni tashkil etish prinsiplari 
Jismoniy tarbiya bilan shug‘ullanuvchi va sportchilarni tibbiy ta’minlash bo‘yicha 
yo‘naltiruvchi va tartibga solish ishlarini boshqaruvchi asosiy maxsuslashgan muassasa 
bo‘lib tibbiy jismoniy tarbiya dispanseri hisoblanadi (TJTD). Birinchi TJTDlar 1951 
yilda paydo bo‘lib, sobiq Ittifoq sportchilarini 1952 yildagi Xelsinkidagi olimpiada 
o‘yinlariga moslashishi uchun yaratilgan edi. Hozirgi payitda Rossiya bo‘ylab 165 ta 
TJTD mavjud. TJTD tuzilishi tipik. U o‘z ichiga: DJT va TN bo‘limi, funksional 
tekshiruv, fizioterapiya, mutaxassis vrachlar, klinik diagnostika laboratoriya va boshqa 
xizmat qilish xonalarini qamraydi. Bir qator TJTD ning o‘z statsionarlari mavjud. 
Bundan tashqari ba’zi TJTD lar sport tibbiyoti va reabilitatsiyani o‘qitish uchun tibbiyot 
va pedagogika OUYu (VUZ) uchun baza hisoblanadi. Tibbiyot profiliktika ishlari bilan 
birgalikda ularda ilmiy amaliyot ishlari ham olib boriladi. 
Tibbiyot nazorati xonalari – ommaviy jismoniy tarbiya-sog‘lomlashtirish va sport 
mashg‘ulotlarini tibbiy ta’minlashni tashkil etishdagi keng tarqalgan bo‘g‘ini 
hisoblanadi. Bu tibbiy JT xizmatining eng past bo‘g‘inidir. Ular sport muassasalarida, 
poliklinikialarda, o‘quv muassasalarida, JT kolektivlarida, tashkilotlarning tibbiy sanitar 
qismlarida, sog‘liqni saqlash punktlarida tashkil etiladi. 
Hamma TJTD va TN xonalari sog‘liqni saqlash tizimlariga kiradi va ularga 
bo‘ysinadi. 
Sport tibbiyoti bo‘yicha ishlar qonundagi yo‘riqnoma va qoidalar bilan belgilanadi, 
bular odatda JT va sport bo‘yicha davlat qo‘mitasi bilan ma’qullanadi. 
Shunday qilib Sport tibbiyoti sog‘liqni saqlash tizimining ham tashkiliy qismi 
hisoblanadi.
Hozirgi paytda, aholi sog‘lig‘i, ayniqsa o‘sib borayotgan avlodning sog‘lig‘i ancha 
yomonlashdi. Shu bilan birga JT mashg‘ulotlariga subektlarni doimiy jalb qilish ro‘y 
bermoqda. Bu mashqlarni faqatgina TJTD va TN xonalari kuchi bilan tibbiy ta’minlash 
yetarli emas. Shuni hisobga olib JT va sport bilan shug‘ullanuvchilar ustidan TN 
faqatgina maxsuslangan muassasalar vrachlari tomonidangina emas, balki sog‘liqni 
saqlash tizimidagi davolash profilaktika muassasalari vrachlari tomonidan ham bajarilishi 
kerak. Biroq sport tibbiyoti asoslari bo‘yicha bilimlarni bilmasdan turib professional 
tanlov, patalogik holatlar profilaktikasi, sog‘liq va jismoniy holat, yosh va odamning 
shaxsiy (individual) imkoniyatlariga mos, shug‘ullanish jarayonida vosita va usullarni 
qo‘llash bo‘yicha savollarni hal qilish qiyindir.