O’zbekiston respublikasi sog’liqni saqlash vazirligi farmakognoziya fanidan amaliy mashg’ulotlar bo’yicha o’quv qo’llanma

Kimyoviy tarkibi
. mevasida 0,76-0,41%, urug‘ida esa 0,83% alkaloidlar bo‘ladi. 
asosiy alkaloid skopolamin mevasi tarkibida 0,38-0,41%, urug‘ida esa 0,77% bo‘ladi. 
N
CH
3
O
C
O
CH
C
6
H
5
CH
2
OH
O
skopolamin 
Ishlatilishi.
skopolamin gidrobromid markaziy nerv tizimini tinchlantirish uchun 
qo‘llaniladi. skopolamin qusishga qarshi ishlatilib, “aeron” tabletkasi tarkibiga kiradi. 
Katta qoncho‘p o‘simligining er ustki qismi 
(o‘simlik zaxarli!)
 
O‘simlikning nomi
. katta qoncho‘p – (chistotel bolshoy) – 
Chelidonium majus. 
Oilasi:
ko‘knoridoshlar – (makovыe) – raravegaseae. 
Ko‘p yillik, bo‘yi 30-100 sm ga etadigan o‘t o‘simlik. ildizpoyasi ko‘p boshli va kalta. 
poyasi tik o‘suvchi, yuqori qismi shoxlangan. bargi oddiy, ildizoldi va poyaning pastki 
qismdagilari esa bandsiz, poyada ketma-ket o‘rnashgan. gullari poya va shoxlari uchida 
4-8 tagacha bo‘lib, oddiy soyabonni tashkil etada. mevasi – ko‘p urug‘li, pishganda 
ikki xonali ko‘sakcha. urug‘i tuxumsimon, qora rangli va eshkaksimon dumchali 
bo‘ladi. o‘simlikning hamma qismida to‘q sariq sut-shira bor. 
Mahsulotning tashki ko‘rinishi.
tayyor mahsulot poya, barg, gul, ba'zan meva 
aralashmalaridan iborat bo‘ladi. poyasi bir oz qirrali, uzun va yumshoq tuklar bilan 
qoplangan. bargi yupqa, mo‘rt, chuqur 3-5 bo‘laka patsimon qirqilgan bo‘lib, eng 

---

130 
yuqorigi bo‘laklari pastdagilariga nisbatan yirikroq, bargning ustki tomoni yashil, 
pastki tomoni esa zangori, asosiy tomirlari bo‘ylab yumshoq tuklar o‘rnashgan. guli 
to‘g‘ri, och sariq, kosachabargi ikkita, gullaganida tushib ketadi. tojbargi 4 ga, otaligi 
ko‘p sonli, onalik tuguni bir xonali, yuqoriga joylashgan. mevasi ko‘p urug‘li, ikki 
xonali, cho‘ziq (uzunligi 5 sm ga ) ko‘sakcha.