O‘zbеkistоn rеspublikаsi sog‘liqni saqlash vazirligi аbu аli ibn sinо nоmidаgi buхоrо dаvlаt tibbiyot instituti anatomiya, klinik anatomiya (oxta) kafedrasi

Skeletotopiyasi:
O‘t pufagi I-II bel umurtqasi sohasida, uning bo‘yinchasi ko‘pgina hollarda XII 
ko‘krak va I bel umurqasi sohasida akslanadi. 
Sintopiyasi.
O‘t pufagidan yuqorida va oldinda jigar, chapda-puloris, o‘ng va pastda-yo‘g‘on 
ichakning jigar egriligi joylashadi. O‘t pufagining tanasi ko‘ndalang chambar ichakka, bo‘yinchasi 
o‘n ikki barmoqli ichakning piyozchasiga, jigarning oldingi pastki qirg‘og‘idan 3 sm chiqib turuvchi 
tubi esa qorinning oldingi devoriga tegib turadi. O‘t pufagi qorin parda bilan uch tomonlama: pastdan 
va yon tomondan o‘ralgan. 
Qon bilan ta‘minlanishi. O‘t pufagini pufak arteriyasi (a.cystica) qon bilan ta‘minlaydi.Bu arteriya 
o‘ng jigar arteriyasidan boshlanadi. 
O‘
T YO
‘
LLАRI TОPОGRАFIYASI
. 
Jigаrdаn tаshqаri yo‘llarigа o‘ng vа chаp jigаr o‘ yo‘llari‘, umumiy jigаr yo‘li, pufаk yuli, umumiy 
yo‘li kirаdi.Ductus hepaticus communis jigаr dаrvоzаsidа o‘ng vа chаp jigаr o‘t yo‘llarining 
qo‘shilishidаn hоsil bulаdi.
Ductus cysticus jigаr-o‘n ikki bаrmоkli ichak bоylаmi ichidа ductus hepaticus communis bilаn 
kushilib, umumiy yo‘lini ductus choledochusni hоsil qilаdi. Ductus choledochusning 4 tа qismi 
fаrqlаnаdi: suprаduоdenаl, rеtrоduоdenаl, pаnkrеаtik i intrаmurаl.Umumiy yo‘lining intrаmurаl qismi 
un ikki bаrmоkli ichakning оrqа dеvоrini tеshib, pаstgа tushuvchi qismidа jоylаshgаn kаttа 
surgichgа(papilla duodeni major)gа ochilаdi 
80 % hоlаtlаrdа umumiy o‘t yo‘lining оxirgi qismi vа оshqоzоn оsti bеzining chiqaruv nаyi birlаshib, 
jigаr-оshqоzоn оsti bеzi аmpulаsini hоsil qilаdi (Оddi sfinktеri)
U alohidalanadi (izolyastiya qilinadi), ikkita ipak ligatura bog‘lanadi va ligaturalar orasida kesiladi. 
Ligatura tasodifan pufak arteriyasi tarmog‘ini beradigan o‘ng jigar arteriyasini qo‘shib olishdan 
extiyoj bo‘lish kerak. Pufak o‘t yo‘li ajratiladi, umumiy o‘t pufak yo‘llarining qo‘shilish joyidan 0,5 
sm masofada ipakli ligatura bilan bog‘lanadi. Ligaturadan periferik tomonga bukilgan Bil‘rot qisqichi 
qo‘yiladi. Pufak o‘t yo‘li qisqich va lugatura orasida kesiladi, uning cho‘ltog‘iga yod eritmasi 
surtiladi, pufak olib tashlanadi. Pufak olib tashlangandan so‘ng uning o‘rindig‘i soxasida qorin parda 
varaqlari o‘rindiq bo‘ylab uzluksiz yoki tugunchali ketgutli choklar bilan tikib qo‘yiladi. Cho‘ltoqqa 
rezina drenaj va doka tamponlar qo‘yiladi, udarning bir tomoni operastiya jaroxati orqali chiqarib 
qo‘yiladi. Bolish olib tashlanadi, qorin devorini bo‘shashtirish uchun tananing yuqori qismi bir oz 
ko‘tariladi va operastiya jaroxatini yopishga kirishiladi. Qorin devori qavatma-qavat tikiladi.
O‘t tosh kasalligini operatsiya yo‘li bilan davolashda, jarrohning vazifasi o‘t pufagi kabi faqat 
zararlangan o‘choqni olib tashlashdan iborat bo‘lmaydi. Balki jigar o‘t yo‘llarining axvoli to‘g‘risida 
aniq tasavvurga ega bo‘lish va barmoq yoki asboblar yordamida tekshirib ko‘rish (operasiya stolida 
xalangiografiya) natijasida umumiy o‘t yo‘lining erkin o‘tkazuvchanligiga ishonch hosil qilish kerak. 
Jarroh anatomik o‘zaro munosabatlarni yaxshi ko‘ra bilish imkoniyatiga ega bo‘lishi va umumiy o‘t 
yo‘lini, ayniqsa, uning retroduodenal qismini barmoqlari bilan yaxshilab paypaslashi lozim. 
Operasiyadan keyin ro‘y berishi mumkin bo‘lgan asoratlar (o‘t tosh kasalligining qaytalishi, 
peritonit kelib chiqishi, o‘t oqma teshiklarining shakllanishi, operasiyadan keyingi davrda qon 
ketishi, choklarning ushlanmasligi va xokazolar) ning oldini olish ham muhim axamiyatga ega. 
Xolestistektomiya operasiya o‘tkir destrukstiv xolestistit (o‘t pufagi flegmonasi, qorason (gangrenasi) 
va empiemasi, pufakning teshilishi va boshqalar) yoki cheklangan peritonit tufayli o‘tkazilgan bo‘lsa, 
unda operasiya jarrohning fikricha, qorin bo‘shlig‘ining eng engil jaroxatlanishi mumkin bo‘lgan 
(nozik) soxalariga doka tamponlar va drenaj naychalarini olib kelib qo‘yish bilan tugatiladi.