O’zbekiston Respublikasi Raqamli Texnologiyalar Vazirligi Muhammad al-Xorazmiy nomidagi

O’zbekiston Respublikasi Raqamli Texnologiyalar Vazirligi
Muhammad al-Xorazmiy nomidagi
Toshkent Axborot Texnologiyalari Universiteti
Ma’lumotlar bazasi fani fani bo’yicha

AMALIY ISH

Mavzu: Ma`lumotlar bazasini loyihalash. Mohiyat – aloqa diagrammasini qurish (ER modeli).

Bajardi: Xatamov Oxunjon

Tekshirdi: Madraximov A

Toshkent-2023

1-laboratoriya ishi
Mavzu: Ma`lumotlar bazasini loyihalash. Mohiyat – aloqa diagrammasini qurish (ER modeli).
Ishdan maqsad: ma`lumotlar bazasini loyihalash uchun mohiyat – aloqa modelini ishlab chiqish bo`yicha ko`nikmaga ega bo`lish.
Masalani qo`yilishi: ma`lumotlar bazasini lohiyalash va “Mohiyat–aloqa” modelini ishlab chiqish.
Uslubiy ko`rsatmalar: ma`lumotlar bazasini lohiyalash quyidagi tashkil etuvchilarini o`rganishni taqazo etadi. Ob`yektlar, ob`yekt xususiyatlari, bog`lanishlar (ob`yekt munosabatlari), vaqt oralig`i va hokazolar.
Bu erda ma`lumotlar bazasini qurish sohasi sifatida “MEBEL DO’KONI” olingan bo`lib, ma`lumotlar quyidagi ob`yektlarda saqlanadi:

1. 
   jadval.
   

“MEBEL DO’KONI” predmet sohasining ob`yektlari

№	ID	Bo’limlar	Ob`yektlar
1	1	1-bolim	Mebel do’konlari
2	2	2-bolim	Uy jihozlari
3	3	3-bolim	Ishxona mebellari
4	4	4-bolim	Mebel yasovchilar
5	5	5-bolim	Xodimlar
6	6	6-bolim	Mebel yetkazib beruvchi

2. 
   jadval.
   

Mebel do’konlari ob`yektining xususiyatlari.

N/r	Mebel_D	Maydoni	Hodimlar soni	Daromadi	Garantiya
1	Asl mebellar (Chilonzor bosh ofis)	50 sotix	80 – 100 ta	400 milion	3 yil
2	Asl mebellar (Yunusobod filiali)	40 sotix	55 – 70 ta	390 milion	3 yil
3	Asl mebellar (Sergeliy filiali)	45 sotix	75 – 90 ta	350 milion	3 yil
4	Asl mebellar (Yashnobod filiali)	39 sotix	80 – 95 ta	360 milion	3 yil
5	Asl mebellar (Olmazor filiali)	46 sotix	80 – 90 ta	395 milion	3 yil
6	Asl mebellar (Samarqand filiali)	50 sotix	40 – 50 ta	370 milion	3 yil
7	Asl mebellar (Samarqand Jomboy filiali)	30 sotix	70 – 90 ta	340 milion	3 yil
8	Asl mebellar (Navoyi filiali)	35 sotix	60 – 85 ta	390 milion	3 yil
9	Asl mebellar (Sirdaryo filiali)	48 sotix	65 – 70 ta	380 milion	3 yil
10	Asl mebellar (Farg’ona filiali)	42sotix	55 – 75 ta	365 milion	3 yil

3. 
   jadval.
   

Uy jihozlari ob`yektining xususiyatlari.

N/r	Uy jihozlari	Mebel markasi	Mebellar soni	Narxi	Buyurtma miqdori
1	Kravat	Turkiya	70	3 million	50 ta
2	Stol	O’zbekiston	100	1 milion	60 ta
3	Stul	Germaniya	120	100 ming	80 ta
4	Kreslo	O’zbekiston	50	4 million	25 ta
5	Divan	Germaniya	60	3.5 million	31 ta
6	Shkaf	Turkiya	35	1.5 million	15 ta
7	Dars stol	O’zbekiston	70	500 ming	45 ta
8	Xontaxta	Turkiya	40	250 ming	29 ta
9	Stoyenka	Germaniya	45	12 million	16 ta
10	Trimo	O’zbekiston	55	2.5 million	35 ta

4. 
   jadval.
   

Ishxona mebellari ob`yektining xususiyatlari.

N/r	Ishxona mebellari	Mebel markasi	Mebellar soni	Narxi	Buyurtma miqdori
1	Stol	Turkiya	15	300 ming	11 ta
2	Stul	Turkiya	25	150 ming	15 ta
3	Kiyim javoni	Koreya	20	800 ming	18 ta
4	Kampyuter stoli	Ukraina	16	250 ming	9 ta
5	Kreslo	Germaniya	34	1 million	20 ta
6	Document javoni	O’zbekiston	46	900 ming	30 ta
7	Kofega xontaxta	Koreya	40	500 ming	25 ta
9	Kirishga buyumlar javoni	Turkiya	30	1.2 million	16 ta
10	Ish stoli	Xitoy	50	700 ming	25 ta

5. 
   jadval.
   
   
   

Mebel yasovchilar ob`yektining xususiyatlari.

N/r	F.I.SH	Telefon raqami	Manzili	Ish vaqti	Staji
1	Javlonov A	[phone]	Samarqand	08:30-18:00	2 yil
2	Elyorov S	[phone]	Navoyi	08:30-18:00	1 yil
3	Adhamov D	[phone]	Chilonzor	08:30-18:00	2.5 yil
4	Feruzbekov F	[phone]	Yunusobod	08:30-18:00	1.5 yil
5	Abdullayev Q	[phone]	Qarshi	08:30-18:00	2 yil
6	Azamatov E	[phone]	Surxandaryo	08:30-18:00	3 yil
7	Sunnatov I	[phone]	Jizzax	08:30-18:00	1 yil
8	Kattabekov O	[phone]	Samarqand	08:30-18:00	2 yil
9	Beskultonov P	[phone]	Chilonzor	08:30-18:00	0.8 yil
10	Nodirov T	[phone]	Farg’ona	08:30-18:00	3 yil

6. 
   jadval.
   

Xodimlar ob`yektining xususiyatlari.

N/r	F.I.SH	Manzili	Lavozimi	Tel nomeri	Ish vaqti
1	Xatamov O	Chilonzor	Menejer	[phone]	08:00-17:00
2	Qo’chqorov E	Olmazor	Bugalter	[phone]	08:00-17:00
3	Jo’rayev B	Sergeli	Xaydovchi	[phone]	08:00-17:00
4	Xoliqulov Q	Yashnobod	Bugalter yordamchi	[phone]	08:00-17:00
5	Xayitboyev A	Chilonzor	Texnik	[phone]	08:00-17:00
6	Karimova S	Samarqand	Adminstrator	[phone]	08:00-17:00
7	Abdualimov N	Farg’ona	Xaydovchi	[phone]	08:00-17:00
8	Begmatov O’	Sirdaryo	Menejer	[phone]	08:00-17:00
9	Sultonov H	Samarqand	Adminstrator	[phone]	08:00-17:00
10	Olimjonov S	Yunusobod	Texnik	[phone]	08:00-17:00

7. 
   jadval.
   

Mebel yetkazib beruvchi ob`yektining xususiyatlari.

N/r	Mebel yetkazib beruvchi	Lavozimi	Tel nomeri	Yoshi	Staji
1	Kattabekov T	Xaydovchi	[phone]	34 yosh	2 yil
2	Beskultonov M	Yukchi	[phone]	30 yosh	1.6 yil
3	Xoliqulov F	Texnik	[phone]	29 yosh	2.5 yil
4	Xayitboyev J	Haydovchi	[phone]	31 yosh	1.5 yil
5	Malikov S	Texnik	[phone]	27 yosh	2 yil
6	Ezozov E	Yukchi	[phone]	22 yosh	3.5 yil
7	Turdiboyev K	Usta	[phone]	25 yosh	1 yil
8	Musayev A	Yukchi	[phone]	36 yosh	2 yil
9	Abdualimov K	Usta	[phone]	25 yosh	0.8 yil
10	Olimjonov U	Haydovchi	[phone]	39 yosh	3 yil

Quyidagi rasmda aloqalar (ob`yektlar orasidagi munosabatlar)ning ko`rinishi keltirilgan

“Mohiyat – aloqa” modeli predmet sohani tashkil etuvchi uchta asosiy komponentalardan foydalanib quriladi: mohiyat, atribut, aloqa. Konstruktiv elementlar tarkibida “VAQT” tashkil etuvchisi faqat oshkormas holda ishtirok etishi mumkin. Modelda vaqt, yil, sana va shunga o`xshash atributlar bilan tasvirlanadi.

1. 
   rasm. “Mebel do’koni” obyektli modeli elementlari orasidagi ob`yektli munosabatlar.
   

Modelni qurishda “aloqa” mavjud ob`yektni, jarayonni yoki hodisani, abstraksiyasi sifatida keladi. Atribut mahiyatni xarakterlaridan bo`lib, nom bilan belgilanib, birorta qiymatlar to`plamidan qiymatlar qabul qilinadi.

“Mohiyat – aloqa” modelidagi bog`lanishlarga, ikki mohiyat o`rtasidagi har bir bog`lanish turiga tegishli munosabatlarni kiritish zarur (binar, ternar.., n-nar).
Loyiha haqidagi axborot diagramma ko`rinishida rasmiylashtiriladi, buning uchun quyidagi belgilar kiritiladi: mohiyat turlari – to`rtburchak bilan, atributlar-ovallar bilan tasvirlanadi va ular mos mohiyatlar bilan yo`nalishsiz qirralar bilan bog`lanadi.





1.2. rasm. Mebel predmet sohasi uchun mohiyat – aloqa modelini qurilishi
Bu model diagramma ko‘rinishda bo‘lib, unda quyidagi belgilashlar ishlatiladi.

	Yordamida ob’ektlar belgilanadi.
	Yordamida ob’ekt atributlari belgilanadi. Ular ob’ektlar bilan yo‘nalishsiz chiziqlar yordamida birlashtiriladi.
	Yordamida ob’ektlar orasidagi aloqalarni belgilaymiz.
	Bunda birga ko‘p bog‘langan A va V orasida V ga qaratib yo‘nalgan yo‘nalishli chiziq bilan ko‘rsatiladi. Agar A va V ob’ektlar o‘rtasida N:1 bog‘lanish bo‘lsa, strelka A ga qarab yo‘naltiriladi.
	A va V orasida 1:1 bog‘lanish bo‘lsa, yo‘nalishsiz chiziq bilan bog‘laymiz.
	A va V ob’ektlar o‘rtasida M: N bo‘lsa, ularni ulovchi chiziq orqa li bog‘lanadi.