O`zbekiston respublikasi qishloq va suv xo`jalik vazirligi

Yosh 

hayvonlar 

organizmining 

anatomo-fiziologik 

va 

klinik 

xususiyatlari.  Yosh  hayvonlarni  parvarishlashning  qiyinchilik  tomonlari  shundan 

iboratki, yangi tug’ilgan hayvon organizmi tashqi muhitning tez o’zgaruvchan va 

noqulay ta’sirotlariga hali to’lig’icha moslashmagan bo’ladi. Shuning uchun ham 

tashqi  muhitning  noqulay  ta’sirotlari  natijasida  yosh  hayvonlar  organizmida 

yuzaga  keladigan  patologik  o’zgarishlar  katta  yoshdagi  hayvonlarga  nisbatan 

tezroq namoyon bo’ladi. Yangi tug’ilgan hayvonlar organizmi hayotining boshqa 

davrlaridagiga qaraganda eng qiyin zo’riqishni boshidan kechiradi. Organizmning 

deyarli  barcha  tizim  va  a’zolarining  funksional  imkoniyati  katta  yoshdagi 

hayvonlardagidan keskin farq qiladi.  

---

3 

 

Hayvonlarning  postnatal  taraqqiyotida  qator  bosqich  va  davrlar  farqlanadi. 

M.I.Nemchenkov (1968) buzoqlarning rivojlanishini 5 davrga ajratadi:  

1. Uviz yoki yangi tug’ilgan davr - 7-10 kunlikkacha davom etadi. Bu davrda 

yangi tug’ilgan hayvon organizmining tashqi muhitga moslashishi amalga oshadi. 

2.  Sut  davri  -  2  oylik  yoshgacha  davom  etib,  bu  davrda  ichki  a’zolarning 

funksiyalari takomillashadi. Sut davrining oxiriga kelib, oshqozon oldi bo’limlari 

hazm jarayonida to’liq qatnashmasada anchagina rivojlangan bo’ladi.  

3.  Asosiy  a’zolarning  to’liq  takomillashgan  davri  -  2  oylikdan  6  oylikgacha 

davom etadi. Bu davrda hazm, nafas, ayirish va yurak qon-tomir, nerv va endokrin 

tizim  a’zolarining  funksiyalari  to’liq  takomillashgan,  faqatgina  ichki  sekresiya 

bezlari hali to’liq rivojlanmagan bo’ladi.  

4.  O’sish,  yetilish  davri  -  6  oylikdan  12  oylik  yoshgacha  davom  etib,  bu 

davrda ichki sekresiya va jinsiy bezlarning jadal rivojlanishi kuzatiladi. 

5.  To’liq  yetilish  davri  -  1,5  -  2  yoshgacha  davom  etadi.  Bu  davrning 

davomiyligi  nasliy  xususiyatlarga,  hayvonning  zoti,  saqlash  va  parvarishlash 

sharoitlariga bog’liq bo’ladi. 

Olimlar  cho’chqalarda  postembrional  taraqqiyotni  oziqlantirish  tipining 

o’zgarishi  bilan  bog’laydilar.  F.F.Proxorov,  P.Ya.Konopelko  va  N.A.Urazayevlar 

(1969) cho’chqa bolalarining rivojlanishini quyidagi davrlarga ajratadi:  

1 kunlik - postnatal taraqqiyotning boshlanishi;  

7 kunlik - uviz sutini sut bilan almashinish davri;  

15  kunlik  -  bu  davr  ona  cho’chqalar  sut  berishining  eng  yuqori  chegarasi 

bo’lib, cho’chqa bolasining to’yimli moddalarni o’zlashtirishi va jadal o’sishi bilan 

xarakterlanadi;  

30  kunlik  -  o’simlik  olamidan  olingan  oziqalarni  iste’mol  qilishning 

boshlanishi;  

60  kunlik  -  cho’chqa  bolasining  to’liq  o’simlik  olami  oziqalari  bilan 

oziqlanish davri;  

120 kunlik - jinsiy voyaga yetishning boshlanish davri.  

Yosh  hayvonlar  organizmining  rivojlanishini  bunday  davrlarga  ajratish 

ma’lum darajada sxyematik ko’rinishda bo’lsada, ko’pchilik kasalliklarni o’rganish 

va  davolash  hamda  profilaktik  tadbirlarni  tashkil  etishda  ilmiy  asosda 

yondashishga imkon beradi.