O‘zbekiston respublikasi qishloq va suv xo‘jaligi vazirligi toshkent irrigatsiya va melioratsiya instituti

9-chizma. O‘zbekiston Respublikasida lizingning asosiy kapitalni
investitsiyalardagi ulushi.
1
Ammo, uning o‘sishiga qaramasdan, lizingning asosiy kapitalni ichki 
investitsiyalaridagi ulushi biroz pasayishini kuzatish mumkin. Shunday holat, 
1
составлено по материалам газеты «Банковские ведомости», 22.03.2016г. 
2
составлено по материалам газеты «Банковские ведомости», 22.03.2016г. 
1
Марказий Осиёда лизингни ривожлантириш Лойищаси (ХМК), 20
1
4 йил.
%
5
4
3
2
1
0
yillar 2001 2010 2015 
lizingning asosiy kapitalni investitsiyalardagi ulushi - 
lizingning asosiy kapitalni ichki investitsiyalardagi ulushi -
1,56
2,21
2,86
2,73
4,80
2,67

---

97 
ichki lizingni o‘sish sur’atiga nisbatan ichki kapital investitsiyalarining o‘sish 
sur’ati yuqoriligi, shuningdek, qonunchilikdagi o‘zgarishlarga chet ellik 
kompaniyalar milliy kompaniyalarga qaraganda tezroq e’tibor qaratganligi bilan 
bog‘liq. Umuman olganda, 2015 - yilni yakuniga respublikadagi barcha lizing 
beruvchilarning lizing portfeli 88,3 mlrd.. so‘mlik 4 mingga yakin bitimdan 
iborat bo‘ldi
1
.
Lizing operatsiyalari bo‘yicha tuzilgan shartnomalarni tahlil qilganimizda 
lizing kompaniyalari taklif qilayotgan obyektlarga bo‘lgan talab darajasi asosida 
respublikadagi lizing xizmatlari bozorining asosiy segmentlarini aniqlashga 
muvaffaq bo‘ldik. Bu asosan 10-jadvalda keltirilgan tarmoqlardir.
10-jadval.
O‘zbekiston Respublikasi 2014 - yil yanvar oyiga lizing 
operatsiyalarining sohalar bo‘yicha tarkibi.
2
 
Tarmoq nomi 
Lizing operatsiyalari ulushi 
Jami 
hajmdagi 
Lizing kompaniyalarida 
(“O‘zqishloqxo‘jalikmashlizing”dan 
tashqari) 
Tijorat 
banklarida 
ishlab chiqarish uskunalari 
9,6% 
45% 
18,0% 
avtotransport
3,9% 
7% 
16,7% 
savdo uskunalari
0,1% 
0,3% 
qishloq xo‘jaligi
75,2% 
4% 
34,7% 
ko‘chmas mulk 
0,2% 
1,2% 
tibbiyot 
0,9% 
5,2% 
axborot texnologiyalari 
4,5% 
22% 
8,4% 
boshqalar. 
5,6% 
22% 
15,5% 
Jami 
100% 
100% 
100% 
Mutaxassislarning fikriga ko‘ra, respublikada qishloq xo‘jaligi, yengil va 
oziq-ovqat sanoati, avtomobil sanoati, tibbiyot va farmasevtika lizing uchun eng 
e’tibor talab segmentlardir. Aynan, shu sohalarda lizing faoliyatining faollashuvi 
kutiladi. 
Umuman olganda, lizing tarmog‘ini rivojlanishi iqtisodiy rivojlanishga bir 
necha yo‘nalishlar bo‘yicha ta’sir ko‘rsatadi: 
- lizing kichik biznesning kelgusidagi rivojlanishiga ta’sir etadi, chunki 
qandaydir sabablarga ko‘ra boshqa moliyalashtirish manbalariga ega bo‘lmagan 
1
Лизинг Инфо. Обзор лизингового рынка Узбекистана // Бизнес-вестник Востока, 2014, № 21 (643) 6 с.
2
Марказий Осиёда лизингни ривожлантириш бўйича ХМК лойиҳа материаллари (2014й.)

---

98 
kichik korxonalarga o‘z ishlab chiqarishlarini tashkil etish va modernizatsiya 
qilish imkoniyatini yaratib beradi; 
-lizing uzoq, muddatli moliyalashtirishning qo‘shimcha turi bo‘lib, u 
kapital qo‘yilmalar hajmini oshiradi; 
-
lizing moliyaviy xizmat ko‘rsatish bozorida qo‘shimcha raqobatni 
vujudga keltiradi;
-
lizingning paydo bo‘lishi bilan moliyalashtirish narxi pasayib, 
moliyaviy xizmat bozori kengayadi. Iqtisodiyoti rivojlanayotgan mamlakatlarda 
lizing ko‘p vaqtlarda asosiy vositalar xarid qilish uchun kredit o‘rniga muqobil 
vosita bo‘lib xizmat qilgan holda, korxonalarga bank oldidagi qarzdorligini 
ko‘paytirmaslik imkoniyatini yaratadi; 
- lizing uskunalarini sotilishiga yordam beradi. Lizingni paydo bo‘lishi 
uskunalarni ishlab chiqaruvchi mahalliy kompaniyalarga o‘z uskunalarini sotish 
uchun yangi imkoniyatlar yaratadi. 
Bundan tashqari, makro darajadagi lizing orqali qilinayotgan keng 
tarmoqli chet el investitsiyalari mamlakat to‘lov balansining passiviga ta’sir 
qilmaydi va qarzdorning jahon bozoridagi reytingini yomonlashtirmaydi, chunki 
jahon valyuta fondining tartibiga ko‘ra lizingdan kelib chiqadigan majburiyatlari 
davlatning tashqi qarzdorlik hajmiga qo‘shilmaydi. Shuning uchun ko‘pgina 
rivojlangan va rivojlanayotgan mamlakatlarda davlat tomonidan lizing qo‘llab-
quvvatlanadi.