O’zbekiston respublikasi qishloq va suv xo’jaligi vazirligi samarqand qishloq xo’jalik instituti

5.1. Mehnatni muhofaza qilish 

Mehnatni muhofaza qilishni tashkil etish tegishli qoida asosida olib boriladi. 

Ishga  qabul  qilishda  muhandis  xavfsizlik  qoidalari  bo’yicha  instruktaj 

o’tkazadi. Bunda ichki qonun-qoidalar, ishlab chiqarish sanitariyasi, tozaligi, elektr 

energiyasi  va  yong’inga  qarshi  tadbirlar,  maxsus  kiyimlarni  saqlash,  mollarni 

fiksasiya qilishda xavfsizlik qoidalariga e’tibor berish to’g’risida tushuntirish olib 

boriladi. 

Kirish  instruktajlarining  kartochkasi  kadrlar  bo’limida  saqlanadi.  Ish 

joyidagi instruktajlar esa doimiy  jurnalda qayd qilib boriladi. Mehnatni muhofaza 

qilish  muhandisi  ishchi  komiteti  bilan  birgalikday  mehnat  sharoitini  yaxshilash 

to’g’risida tadbirlar ishlab chiqadi va xuddi ish tadbirlar uchun xarajatlarni nazorat 

qilib  turadi.  Xo’jaliklarda  mehnatni  muhofaza  qilish  bo’icha  maxsus  kabinet 

bo’lib, unda maxsus plakatlar, adabiyotlar, asbob-uskunalar bilan jihozlanadi. 

Mehnatni  tashkil  etishdagi  katta  e’tibor  elektr  agregatlaridan  foydalanishga 

qaratiladi. Albatta, dastlab elektr agregatlarini o’rnatishga e’tibor beriladi, nazorat 

qilinadi.  Jun  qirqish  punkti  xo’jaliklarning  sharq  tomonida  bo’lib,  markaziy 

molxonadan 2 km uzoqlikda bo’lishi kerak. Punkt quruq, keng binoda, jun qirqish 

yog’ochli stollarda o’tkazilib, uzunligi 30 m bo’lishi lozim. Elektromontyor doimo 

punktda  bo’lib,  sistematik  tarzda  izolyasiyalarning  holati,  elektrodvigatellarni 

ishlashini nazorat qilib turishi kerak. Punktda ishlovchilar xavfsizlik qoidalari bilan 

yaqindan  tanishtiriladi.  Xo’jalikda  tibbiyot  xizmati  yaxshi  tashkil  etiladi. 

Poliklinika  xodimlari  tez-tez  oshxonalarni,  do’konlarni  sanitariya  ahvolini 

tekshirib  turadilar,  ishchilarni,  xizmatchilarni  va  mahalliy  aholini  yuqumli 

kasalliklarga qarshi emlab turadilar. 

Xo’jalikning diqqat markazida yong’inga qarshi profilaktik tadbirlar turadi, 

albatta. Yong’inga qarshi щitlar (maxsus yashiklar) albatta tayyor holatda turadi. 

---

 

51 

Bizlarning fikrimizcha, biz tajriba o’tkazgan xo’jalikda mehnatni muhofaza 

qilish  bo’yicha  ayrim  kamchiliklar  mavjud  edi.  Masalan,  ba’zi  brigadalarning 

territoriyasi  qisman  ko’kalamzorlashtirilgan,  veterinariya  punkti,  yotoqxona 

atrofidagi  territoriyada  tartibsizlik,  xavfsizlik  qoidalariga  kam  e’tibor  berilgan. 

Maxsus cho’milish dushlari, maxsus kiyim saqlanadigan shkaflar mavjud emas. 

Mehnatni  muhofaza  qilish  xarajatlari  to’g’risidagi  hujjatlarni  tahlil 

qilganimizda quyidagilarni aniqladik: Xarajat summasi quyidagicha taqsimlangan: 

10 % ni texnika xavfsizligi uchun, 20 % ishlab chiqarish sanitariyasi uchun, 15 % 

tashkiliy tadbirlar uchun, 15 % li esa  sport va fizkultura tadbirlari uchun.  

Xo’jalikda  baxtsiz  hodisalarni  hisobga  olish  va  qayd  qilish  uchun  maxsus 

jurnaldan foydalaniladi.  Oxirgi uch yilda baxtsiz hodisa yuz bermagan. 

Xizmat  qiluvchi  xodimlar  maxsus  kiyimlar  bilan  (kombinezon,  fartuklar, 

oyoq kiyimi, himoya ko’zoynaklar va h.k.) ta’minlangan. 

Maxsus ovqatlantirish yo’lga qo’yilmagan.