yordamida 5-7 sm chuqurlikda ekiladi. Maysalar unib chiqqach, xar bir uyada 1 ta,
1 chiziqli metrda 3 tup o’simlik qoldiriladi. Tup sonlar bir gektarda 40 ming
bo’lish davrida birinchi kultivasiya 8-10 chuqurlikda, ikkinchi kultivasiya o’suv
nuqtasida yulduzcha hosil bo’lish davrida 10-12 sm chuqurlikda, uchinchi
kultivasiya gullash fazasi oldidan 12-14 sm chuqurlikda o’tkaziladi. Birinchi va
ikkinchi kultivasiya o’tkazish bilan bir qatorda azotlik o’g’itlar bilan oziqlantirish
amalga oshiriladi. Birinchi oziqlantirishda gektariga sof holda 60 kg. ikkinchisida
80 kg azotlik o’g’it qo’llaniladi. Kultivasiya o’tkazish xar marta va
oziqlantirishlardan so’ng egatlarga suv taraladi. Sizot suvining joylanish satxiga
bog’liq holda 3 martadan 5 martagacha sug’oriladi. Urug’lik paykallarida gullash
fazasida albatta bir gektar maydonga bitta asalari uyasi kuyiladi. Bundan tashkari
gullash davrida qo’shimcha sun’iy changlanish o’tkazish hosildorlikni 25-30 %
urug’ning sifatini 35-40 % gacha oshiradi. Qo’shimcha changlatish nav ichida
o’tkaziladi. Bunda bitta navga xos o’simliklar bir-biri bilan changlatiladi. Bitta
o’simlikning savatchasini yonida o’sayotgan boshqa o’simlikning savatchasi bilan
17
surkaladi. Yoki kungaboqarning savatchasiga o’xshash maxsus moslama
tayyorlanadi. Bu moslamaning yuza qismida patlik mato bo’ladi. Yuzasi patlik
moslama bilan qo’lda kungaboqarning savatchalari birma-bir surkalib chiqiladi.
Savatchalarni bir-biri bilan yoki yuzasi patlik moslama bilan surkalganda guldagi
chang donachalari aralashmasi savatchalarga almashib tushadi va undan urug’chi
xoxlagan chang bilan urug’lanish natijasida urug’lanish jarayoni jadal kechadi.
Urug’lik paykallarda ustiriladigan navning sofligini ta’minlash maksadida uch
marta: gullash oldidan, yoppasiga gullash fazasida va pishish davrida nav utogi
utkaziladi. Unda navga nisbatan usimlikning buyi baland yoki juda past, yaxshi
rivojlanmagan, kasallangan, gultuplami uxshamagan, pistasining rangi uzgargan
usimliklar yoki savatchalari olib tashlanadi.
Urug’lik hosilini yig’ishtirish urug’lik paykallarning hosili yetilish davrida
aprobasiya ko’rigidan o’tkaziladi. Kungaboqar aprobasiyasi ikki bosqichdan dala
va ombor aprobasiyasini o’tkazishdan iborat. Dala aprobasiyasida navning
sofligini aniqlash uchun: poyaning uzunligi va egiluvchanligi, savatchaning
yirikligi va shakli, pistasining tipikligi, kasalliklar uchrashi aniqlanadi. Ombor
aprobasiyasida
tanlangan
tipik
o’simliklarning
omborda
saklanayotgan
savatchalarining shakli, urug’larning bir xilligi, urug’dagi moy miqdori va asosan
urug’ puchog’ining qalqondorlik (pansirlik) xususiyati aniqlanadi. Dala
aprobasiyasi ko’rigidan o’tgan, talablarga javob beradigan paykaldagi tipik
o’simliklarning hosilini yig’ishtirish ikki fazali usulda amalga oshiriladi. Dastlab
savatchalar yig’ishtiriladi, ikkinchisida savatchadagi urug’lar ajratib olinadi.
Xosilni yig’ishtirishdan oldin gullash fazasidan 35-40 kun utgandan keyin, orqa
tomoni sariq tusga kirgan savatchalar poyaga tomon 10-15 sm. pastidan kesilib,
savatcha poyadan to’liq quriguncha qoldiriladi. Qurigan savatchalarni yig’ishtirish
qo’lda yoki «PNP- 1,5» rusumli maxsus moslama bilan jihozlangan «SK-5» yoki
«Keys» kabi kombaynlar yordamida yig’ishtiriladi. Savatchadagi urug’lar «OVP-
20» rusumli moshinlar yordamida ajratib olinadi va keyin don tozalaydigan «OS-
4,5 A», «ZAV-40» yoki «Petkus gigant» mashinalalarda o’tkazilib, tozalanadi.
18
Yig’ishtirilgan urug’likni saqlash uchun uning namligi 7-9 % dan oshmasligi
kerak.
Do'stlaringiz bilan baham: