O’zbеkiston rеspublikasi qishloq

АНДИЖОН ҚИШЛОҚ ХЎЖАЛИК ИНСТИТУТИ 
-
mustaqil yechishlarga erishish ehtimollik darajasining yuksakligi; 
-
ilgarilab ketib yechish imkonining mavjudligi va «aytib berish», luqma 
tashlash jarayonida erkinlik, qo’rqinch hissining yo’qligi; 
-
yuksak nafosat va ma’naviy did timsoli hamda namunasini yaratishga 
nisbatan qobiliyatlilik, ularni baholash va o’lchash funktsiyasining tug’ilishi, uning 
boshqaruvchanligi. 
Insonniyatning tarxiy rivojlanish jarayonida intellekt deb atalmish fenomenni 
o’rganish borasida ko’pgina ishlar qilingan. SHulardan biri intellektni o’rganish 
testlaridir. Ko’pgina mumtoz testlar shaxsning intellekt darajasini aniqlashda muhim 
rol o’ynab kelmoqda. Bular qatoriga Stenford-Bine shkalasini keltirib o’tish mumkin. 
Stenford-Bine shkalasi qiziqarli topshiriq va masalalardan tuzilgan bo’lib, ular 
tekshiriluvchilarning yoshiga qarab taqsimlangandir. Biz quyida ana shu intellekt test 
so’rovnomalaridan namunalar keltiramiz va ularni sharhlab berishga harakat qilamiz. 
I.
4 yoshli bolalar uchun (har bir vazifani bajarish vaqti 2 oy): 
-
har xil uzunlikda kesilgan shakllar va narsalarni taqqoslash; 
-
turli turdagi shakllar o’rtasidagi farqlarni aniqlash; 
-
4ta tanga pulni sanab chiqish; 
-
kvadrat chiz va uni izohlab, tushuntir; 
-
berilgan savollarga to’g’ri, aniq va tushunarli qilib javob qaytarish talab 
etiladi, tashqaridan yordam berish man qilinadi; 
-
to’rtta raqamni to’g’ri va teskari sanash, takrorlash talab qilinadi. 
II.
9 yoshli bolalar uchun (bajarish muddati 2 oy davomida): 
-
bugungi kun, hafta, oy, yil nomlarini aytib chiqish, tushuntirish; 
-
5ta jism yoki predmetni guruhlarga ajratish (belgisiga qarab); 
-
xariddan keyin qaytim berilishini izohlash; 
-
4ta raqamni teskarisiga takrorlash; 
-
berilgan 3 ta so’zdan gap tuzish (bola, daryo, koptok); 
-
uchta har xil so’zga qofiya tanlash; 
-
ma’lumki, har qanday psixologik testning diagnostik ahamiyati uning bir 
qancha umumiy talablarni qoniqtirishga bog’liqdir, jumladan, standartlashtirish, 
ishonchlilik, validlik. Ana shu talablarga suyangan holda Stenford-Bine shkalasini ham 
tahlil qilib chiqamiz. 
Ushbu shkala tadqiqotchilar uchun har tomonlama yaxshi, qulay va ixcham qilib 
tayyorlangan. U barcha uchun tushunarli bo’lgan ko’rsatmaga va miqdoriy jihatdan 
natijalarni ishlab chiqish, hisoblash ishlanmasiga ega. Stenford-Bine testi kattalar 
hamda uncha yoshi yuqori bo’lmagan sinaluvchilar uchun ishonchilidir. Lekin bolalik 
davridan tortib to o’spirinlik yoshigacha o’zgarib boradi. Masalan, ikki yarim yoshdan 
besh yoshgacha ishonchlilik koffitsiyentlari 0,33 (140-149 ball bo’lganligi uchun)dan 
0,91 (60-69 ball yiqqanlar uchun)gacha; 6 yoshdan 13 yoshgacha bo’lgan bolalar va 
o’quvchilarda ishonchlilik koefitsentlari 0,91 (140-149 gacha ball to’plaganligi 
uchun)dan 0,98 (60-69 ball olganligi uchun)gacha o’zgarib turadi. SHuni alohida 
ta’kidlab o’tish joizki, Stenford-Bine testiga kiritilgan har bir savol, topshiriq testning 
oldindan belgilangan maqsadni ochishga yo’naltirilgan bo’lib, pirovard natijada 
mazkur savollar oldindan ko’zlangan maqsadni darhol aniqlab bera oladi. 

---