O’zbekiston respublikasi o’rta va maxsus ta’lim vazirligi o’zbekiston davlat jahon tillari universiteti

To'rt tur bo’ginlar

Ingliz tilida urg’u olgan bo’g’inlar 4 turni tashkil qiladi va urg’u olgan unli harf ushbu bo’g’inlarga xos qonun - qoidalarga bo’ysunadi.

1. 
   tur bo’g’in - ochiq bo’g’in;
   
2. 
   tur bo’g’in-yopiq bo’lib,“ r ” harfidan tashqari har qanday undosh bilan tugaydi.
   
3. 
   tur bo’g'in-yopiq bo’g’in.Bu bo’g’in faqat “ r ” harfi yoki “ r ” + biron boshqa undoshga tugaydi.
   
4. 
   tur bo’g’in - ochiq bo’g’in,“у re ” yoki “r” + unliga tugaydi.
   

Ingliz tilida 6 unli harf: a,o,u,e,i,y 4 tur bo’g’inda 20 unli tovush bilan talaffuz qilinadi. Ingliz unlilarining 4 tur urg’uli bo’g’inlarda (I ochiq,II yopiq,III yopiq,IVochiq)

	I ochiq	II yopiq	III yopiq	IV ohiq
a	[ei]-N13	[ӕ]-N4	[.a:]-N5	[ɛa]-N 19
	late,take	map,cat	park,car	care,fare
o	[ou]-N 14 note,so	[ɔ ]-N6 not,mop	[ɔ:]-N7 com,port	[ɔ:]-N7 core,more
u	[u: ],[ju:]-N9 cute,rule r-l-tʃ-ʤ-ʃ	[ ᴧ ]-N 10 cut,sun	[ә:]-Nll fur,tum	[ j’uә ] -N 20 cure,pure,sure
e	[i:]-Nl	[e]-N3 pen,let	[3:]-Nll her,term	[l9]-N18 here,mere
i, У	[ai]-N 15 like,my	[i]-N2 in,myth,sit,kid	[ә:]-N11 girl,sir,myrtle	[aiә]-triftong tyre,fire

Eslatma 4.'' u ” harfi I va IV tur ochiq bo’g’inlarda [ ju: ] va [ ju ] tovushlarini beradi.Ammo “ u ” harfi [ г,1,-tʃ,ʤ,ʃ] ] tovushlaridan keyin kelsa u palatal [ j ] tovushini yo’qotadi va I tur bo’g’inda [ uә] tovushlarini beradi.Masalan: music [ mju:zik ],'cure [ kjuә ].Ammo: 'June [ ʤu:n ],'sure ['ʃuә ],'jury [ ʤueri ],'rural [ 'ruәrәl ],'pluәrәl [ 'р1uәrә1 ],'rule [ 'ru:l ],'plume [ plu:m ].

Reduksiya

Unli harflar urg’usiz holatda o’z sifatini o’zgartirib talaffuz qilinishi reduksiya deyiladi.Reduksiyaning quyidagi turlari bor:

1.Yumshoq reduksiya

2.Qattiq reduksiya.

3.III va IV tur bo ’g’in reduksiyasi.

4.Toliq reduksiya.

5.To’liq bolmagan reduksiya.

6.Maxsus reduksiya.

7.Miqdoriy reduksiya.

8.Sifat reduksiyasi.

9.Digraflar reduksiyasi

10.Reduksiyaga bo’ysunmagan hollar.

1. 
   Yumshoq reduksiya. e,i,y yumshoq unlilar va I va II tur bo’g’inlarda urg’usiz holatda N 2 - son [i] tovushi bilan o’qilishini yumshoq reduksiya deyiladi.Masalan: 'pocket [ pokit ]; 'rabbit; [ 'rӕbit ]; invite [ in'vait ]; 'happy [ hӕpi ]; re'sult [ ri'zᴧlt ].
   
2. 
   Qattiq reduksiya.a.,o,u qattiq unlilar I va II tur bo’g’inlarida urg’usiz holatda N 12 - son [ ә ] tovushi bilan talaffuz qilinishi qattiq reduksiya deyiladi.Masalan; acc'ept [ ә'ksept ],supp'ly
   

[ sә'plai ],com'plain [ kәm'plein ],pro'test [ prә'test ],a'go [ әgou ],u'pon [ ә'роп],о'еу [ a'bei ].

3. 
   Ш va IV tur bo’gin reduksiya.Hamma unlilar - a,o,u,e,i,y - III va IV tur bo’g’inlarida urg’usiz holatda N 12 - son [ ә ] tovushi bilan o’qilishi III va IV tur bo’g’in reduksiyasi deyiladi: 'sister [ 'sista ],'doctor [ 'dokta ],'tapir [ 'teip ],'murmur [ 'mә:mә ],'picture [ 'piktʃә ],'pleasure
   

[ 'pleӡә ].

4. 
   To’liq reduksiya.lngli.z tili harflari so’z oxirida urg’usiz holatda “ n ” harfi ta’sirida o’qilmagani to’liq reduksiya deyiladi: cotton [ 'kɔtn ],'captain [ 'kӕptn ],broken [ broukn ], 'Britain [ 'britn ].
   
5. 
   To’liq bo’lmagan reduksiya. a harfmi urg’usiz holatda - ge, - te, - de ,birikmalardan oldin N 2 - son [ i ] tovushi bilan o’qilishi to’liq bo’lmagan reduksiya deyiladi: 'cabbage [ 'kӕbiʤ], 'comrade [ 'kᴧmrid ], 'village [ 'viliʤ ], 'climate [ 'klaimit ].
   
6.