O’zbekiston respublikasi oliy va va o’rta maxsus ta’lim vazirligi muqimiy nomidagi qo'qon davlat pedagogika instituti biologiya o`qitish metodikasi kafedrasi

. 2n4s
Metafaza 1 
Xromosomalar ekvator 
bo'ylab joylashadi Kalava iplari 
sentromeraga birikadi
.. 2n 
4s
tetrada 
hosil 
qilgan 
xromosomalar ekvator bo'ylab 
joylashadi
2n4s
Anafaza 1 
Har bir xromosomaning 
xromatidasi alohida qutbga 
ajraladi. 
4n 4s 
Tetrada hosil qilgan gomologik 
xromosomalar bir-biridan alohida 
qutbga 
ajraladi. 
Turli 
bivalentlardagi 
xromosomalarning 
mustaqil 
ravishda 
qutbga tarqalishi ro‘y beradi.
2n4s
Telefaza 1 
Har 
biri 
diploid 
yadroli, 
o‘xshash 
2 
qiz 
hujayra 
shakllanadi va mitoz 
yakunlanadi.Yadrocha, 
yadro 
qobig‘ 
i 
paydo 
bo‘ladi
.
4n 4s---2n 2s
2 
ta 
gaploid 
qiz 
hujayra 
shakllanadi. 
Bu 
hujayralar 
genetik jihatdan o‘zaro 
farqlarga ega bo’ladi. 
2n4s----
1n2s
Profaza II 
-----------
Gaploid qiz hujayra interfazasiz 
— interkinez holida qayta 
bo’linishga 
kirishadi. 
Xromosomalar 
zichlashadi. 
 

---

55 
Mitoz va meyozning taqqoslash jadvali
 
 
Mitoz siklida, mitoz va meyozda irsiy axborot 
o'zgarishlari
(n- xromosoma gaploid to'plami, с — DNK gaploid miqdori). 
Mitoz sikli 
davri (G
1
) — 2n2c -------------- O'sish, oqsil sintezi, 
transkripsiya
davri (S) — 2n4c -------------- DNK ikki hissa ortishi 
(replikatsiya) 
davri (G
2
) — 2n4c -------------- Transkripsiya, tubulin sintezi 
 
 
 
 
Hayvonlarda gametogenez 
Jinsiy hujayralarning hosil bo‘lish jarayoni 
gametogenez
deyiladi. 
Erkak jinsiy hujayralami hosil bo‘lishi — 
spermatogenez,
Urg‘ochi jinsiy hujayralami hosil bo‘lishi — 
oogenez 
deyiladi.
Gametogenez to‘rtta bosqichdan iborat 
- 
ko‘payish, o’sish, yetilish va shakllanish
1n2s 
Metafaza II 
-------------- 
Xromosomalar sentromerlari 
bilan ekvator bo'ylab joylashadi 
(mitozning 
metafazasi 
kabi.
1n2s
Anafaza II 
---------------- 
Har bir xromosomaning 
xromatidasi alohida qutbga 
ajraladi (mitoz anafazasi kabi
). 
2n2s
Telefaza II 
------------------- 
Genetik jihatdan o'zaro farq 
qiluvchi, xromosomasi gaploid 
to'plamga ega bo’lgan 4 ta qiz 
hujayra 
shakllanadi
.
1n1s

---

56 
Hayvonlarda jinsiy hujayralar xuddi somatik hujayralardek embrional hujayralardan 
rivojlanadi Murtak hujayralaridan bora-bora jinsiy bezlar va jinsiy hujayralar taraqqiy 
qiladi..
Erkaklarda 
spermatagoniy
, urg‘ochi organizmlarda 
oogoniy
Spermatogenez
Urug‘dondagi maxsus to‘qima oldin mitoz yo‘li bilan bir necha marota bo‘linib, 
o‘lchamlari kichraygan spermatogoniylarni hosil etadi 
ko’payadi
. Shundan so‘ng 
o‘sish
bosqichi boshlanadi. Ular yana mitoz yo‘li bilan bo‘linib birinchi tartibli 
spermatositlarga aylanadilar.
Yetilish
bosqichida birlamchi spermatosit hujayralari 
meyoz bo‘linishga o’tadilar. Mitozning 1-bo‘linishdan so‘ng ikkita ikkinchi tartibli 
spermatositlar hosil bo‘ladi. 2- bo‘linish natijasida 4 spermatidalar rivojlanadi