352
10-расм. Изокванталарнинг жойлашуви.
Фирма бюджетининг усиши ѐки ресурслар нархининг пасайиши
изокостани унуга силжитади, бюджетнинг кискариши ва ресурслар нархининг
ошиши изокостани чапга силжитади.
(1)-тенгламани куйидаги куринишда ѐзамиз:
L
r
W
r
C
K
.
(3)
(3)-тенгламадан келиб чикадики изокостанинг
бурчак коэффициенти
куйидагига тенг:
r
W
L
K
.
(4)
Изокостанинг бурчак коэффициенти
r
W
шуни курсатадики, агар
фирма
r
нархда
r
W
бирлик капитал сотиб олиш учун бир бирлик мехнат
сарфидан воз кечса (
W
сум иктисод килади),
ишлаб чикаришдаги умумий
харажат киймати узгармайди.
Масалан, агар иш хаки 20 сум, капиталга ижара хаки 5 сум булса
,
4
сум
5
сум
20
r
W
L
K
ѐки
.
4
L
K
Демак, фирма умумий харажатни узгартирмасдан бир бирлик мехнатни 4
бирлик капитал билан алмаштириши мумкин.
Энди фирманинг умумий харажатлари чекланганда максимал махсулот
ихлаб чикаришга эришиш масаласини график
усулда ечилишини куриб
чикамиз.
капитал
K
Q
3
Q
2
E
K
Q
1
C
-
W/
r
L - мещнат
L
353
11-расм. Ишлаб чикарувчининг мувозанат нуктаси.
Ишлаб чикарувчи
3
Q
микдорда ишлаб чикара олмайди,
нимага деганда
унинг бюджети
3
Q
микдордаги махсулотни ишлаб чикариш учун керак булган
ресурсларни сотиб олишга етмайди.
1
Q
хам максимал ишлаб чикариш хажми
була олмайди, чунки бу холатда ишлаб чикарувчи уз бюджетини тулик
сарфламайди, демак у ишлаб чикаришни ошириши мумкин.
2
Q
микдордаги махсулот берилган бюджетда
эну максимал махсулот
ишлаб чикариш хажми хисобланади.
Е нуктада
2
Q
изокванта билан изокоста
чизиги
С кесишади ва ушбу
Е нукта ишлаб чикарувчининг мувозанат холатини
ифодалайди.
Е нуктада изокванта хам, изокоста хам бир хил ѐтикликка эга
эканлигидан ва изоквантанинг ѐтиклиги чекли технологик алмаштириш
нормаси билан улчаниши, яъни
K
L
MP
MP
L
K
MRTS
(5)
ва изокостанинг ѐтиклиги
r
W
L
K
га тенглигини хисобга олсак, мувозанат
Е
нукта учун куйидаги тенглик уринли булади:
r
W
MP
MP
K
L
.
(6)
(6)-муносабатни куйидагича ѐзамиз
r
MP
W
MP
K
L
.
(7)
(7)- тенглик ишлаб чикарувчининг мувозанат холатини белгиловчи шарт
булиб хисобланади.
Мувозанат шарт (7) шуни курсатадики, чекланган харажатда максимал
ишлаб чикаришга эришилганда ишлаб чикариш омиллари учун сарфланган хар
бир кушимча сум бир хил микдордаги кушимча махсулот ишлаб чикаришни
таъминлайди.
Агар ишлаб чикариш омилларидан бирининг нархи ошса, масалан ишчи
кучи
нархи ошса фирма, бундай узгаришга ишлаб чикариш жараѐнида ишчи
кучини капитал билан алмаштириш билан жавоб беради.
Бундай холат куйидаги графикда келтирилаган (11-расм).
Бошлангич холатдаги
1
C
изокостада максимал ишлаб чикариш
Е нуктада
эришилади ва
1
1
,
K
L
микдордаги ресурслар сарфланади. Ишчи кучининг нархи
ошганда изокоста
2
C
холатга утади.
2
C
изокоста ишчи кучи нархининг
ошганлигини ифодалайди.
354
11-расм. Ишчи кучини нархи ошганда уни капитал билан алмаштириш.
2
C
изокостада фирма максимал
ишлаб чикариш хажмига
2
E
нуктада
эришади ва ишлаб чикаришга
2
L
ва
2
K
микдордаги ресурслар сарфланади.
Ишчи кучига нархнинг ошиши, ишчи кучидан фойдаланишни кискартиради ва
капиталдан фойдаланишни оширади.
Do'stlaringiz bilan baham: