O‘zbekiston respublikasi oliy va



Download 7,22 Mb.
Pdf ko'rish
bet342/631
Sana23.02.2022
Hajmi7,22 Mb.
#121665
1   ...   338   339   340   341   342   343   344   345   ...   631
Bog'liq
543388c55c7b1

Бозор талаби. Бозор талаби алохида бозордаги истеъмолчиларнинг индивидуал 
талаблари йигиндиси билан аниқланади. Бозор талаби чизиғи эса маълум бозордаги 
истеъмолчиларнинг индивидуал талаблари чизикларини қѝшиш оркали олиниши мумкин. 
Қуйидаги 13-расмда ушбу истеъмолчиларнинг талаб чизиклари ва бозор талаб чизиғи 
келтирилган. Бозор талаби чизиғи хар бир истеъмолчининг берилган нархлардаги 
талабларини қѝшиш оркали хосил қилинган. 
13-расм. Истеъмолчилар талаб чизиклари ва бозор талаби чизиғи. 
Бозор талаби чизиғининг хар бир нуктаси берилган нархда учта истеъмолчи учун 
қанча озик-овкат бирлиги кераклигини кѝрсатади. Масалан, нарх 3 сум бѝлганда, бозор 
талаби 12 бирлик булиб, у А, Б ва В истеъмолчиларнинг нарх 3 сум бѝлгандаги талаблари 
йигиндисига тенг 


2 4 6
12
  
.
Истеъмолчиларнинг индивидгал талаблари чизиклари тѝғри чизиклардан иборат 
бѝлгани билан бозор талаб чизиғи хам тѝғри чизикдан иборат булиши шарт эмас. Нима учун 
Бозор талаби



D
В
D
А


D
Б
20 
18 
16 
14 
12 
10 




P,
сум

Озиқ-овқат, 
бирликда


509 
деганда, юқори нархларда баъзи бир истеъмолчилар товарни сотиб олмаслиги хам мумкин 
ѐки улар хар хил миқдорда сотиб олиши мумкин. 
Яна шуни таъкидлаш лозимки, истеъмолчилар талабларига таъсир қилувчи барча
омиллар бозор талабига хам таъсир қилади. Масалан, истеъмолчилар сонининг ошиб бориши 
бозор талаб чизиғини ѝнга, тепага силжитади ѐки бѝлмаса, истеъмолчилар даромадларини 
ортиши, уларнинг озик-овкатга бѝлган талабини оширади. Бу ѝз навбатида бозор талаб 
чизиғини ѝнга-тепага силжишига олиб келади. 
Умуман олганда, бозор талабини аниқлашда хар хил демографик гуруҳларга карашли 
истеъмолчилар талабларини йигишга, хар хил худудларда яшовчи истеъмолчилар 
талабларини йигишга тѝғри келади. Масалан, музқаймоққа бѝлган бозор талаби 
ѝрганилганда ѐш болалар талаби, ѝсмирлар талаби, аѐллар талаби, нафакахурлар талаби 
тѝғрисидаги ахборотларни олишга ва уларни жамлашга тѝғри келади. Худди шу масалани 
худудлар буйича аниқлаш хам мумкин. 
Бозор талаби чизиғини ва шу билан бирга индивидуал талаб чизиғини ифодалашда 
товарларнинг нарх бѝйича эластиклик коэффициентидан фойдаланиш мумкин. Биз юқорида 
кѝрган эдикки, агар талаб нарх буйича эластик бѝлса, нархнинг пасайиши истеъмолчини 
товардан кѝпрок сотиб олишга ундайди. Натижада истеъмолчининг товар сотиб олишга 
сарфи ѝсади, нарх ошганда истеъмолчи сарфи камаяди. 
Агар талаб эластик бѝлмаса, нарх ошганда истеъмолчи сарфи хам ошади, нарх 
пасайганда камаяди. Бордию талаб бирлик эластикликка эга бѝлса, нарх ошганда хам, 
ошмаганда хам истеъмолчининг товар сотиб олишга сарфи ѝзгармайди. 
Назорат учун саволлар 
7. Истеъмолчининг танловини бозор шароитида кайси омиллар белгилайди? 
8. Чекли нафликнинг мазмунини изохланг. 
9. Чекли нафликнинг камайиши қонунини ҳаѐтга тадбиқ этиш мумкинми?
10. Бефарклик эгри чизикларининг шакли ва жойлашуви нима билан аниқланади? Бефарклик 
эгри чизиклари нима учун кесишмайди? 
11. Истеъмолчининг танловига товар нархини ва истеъмолчи даромадини қандай таъсир 
қилишини изохлаб беринг. 
12. Бюджет чегараси ва истеъмолчининг танлов сохаси қандай аниқланади? 
13. Даромад ва алмаштириш самараларини истеъмолчининг турмуш даражасига таъсирини 
тушунтириб беринг. 
14. Гиффен товари нима? 
15. Паст категорияли товарлар учун даромад самараси ва алмаштириш самарасини тушунтириб 
беринг. 
16. Ўрнини босувчи ва тѝлдирувчи товарларни тушунтириб беринг. 

Download 7,22 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   338   339   340   341   342   343   344   345   ...   631




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish