O‘zbekiston respublikasi oliy va

Нафлик функцияси. Австрия иқтисодчилар мактаби намоѐндалари К.Менгер, Е.Бѐм-
Баверк, Ф.Визерлар биринчилар каторида талаб билан нарх, товар захираси ва унинг 
миқдори ѝртасидаги боғлиқликни ѝрнатишга уринганлар. Улар асослашича, чегараланган 
ресурслар шароитида, уларнинг хажми нархга таъсир қилувчи мухим омиллардан бири 
хисобланади. Улар кетма-кет истеъмол қилинадиган, бирор-бир неъматнинг нафи камайиш 
хусусиятига эга эканлиги тѝғрисидаги қонуниятни аниқлашди. Масалан, чанкаган инсон бир 
стакан минерал сувни зѝр хохиш билан ичади, иккинчи стакан сув унга биринчи стакан 
сувдай наф бермайди, учинчиси - иккинчисига нисбатан камрок наф беради ва хоказо. Бу 
охирги стакан сув берадиган наф нолга тенг бѝлгунча давом этади. Бу ерда умумий 
(йигинди) наф ошиб боради, лекин хар бир кейинги стакан сувдан оладиган хусусий наф 
камайиб боради, натижада умумий нафликнинг камайиши кузатилади. 
Истеъмолчи ҳаракатини аниқрок таҳлил қилиш учун нафлик функциясидан 
фойдаланамиз. Нафлик функцияси - истеъмолчининг истеъмол қиладиган неъматлар 
хажми билан, у ушбу неъматларни истеъмол қилиш натижасида оладиган нафлик 
даражасини ифодалайди. 
Бизда қанча кѝп неъмат бѝлса, қѝшимча бир бирлик неъмат киммати, биз учун шунча 
паст бѝлади. Демак, неъматнинг нархи, унинг умумий нафлигига эмас, балки чекли 
нафлилиги билан белгиланади. Демак, нафлик функцияси, нафлик даражасини истеъмол 
қилинган неъматлар хажмига боғлиқлигини ифодалайди: 


n
x
x
x
f
U
,...,
,
2
1

, 
бу ерда U - нафлик даражаси; 
n
x
x
x
,...,
,
2
1
- 1, 2, ..., n - неъматлар хажми. 
Нафлик функцияси оркали нафақат умумий нафликни ифодалаш мумкин, балки 
кетма-кет неъматдан қѝшимча бир бирлик истеъмол қилиш натижасида оладиган қѝшимча 
ѝсган наф миқдорини ифодаловчи, чекли нафни хам аниқлаш мумкин.