O‘zbekiston respublikasi oliy va



Download 7,22 Mb.
Pdf ko'rish
bet252/631
Sana23.02.2022
Hajmi7,22 Mb.
#121665
1   ...   248   249   250   251   252   253   254   255   ...   631
Bog'liq
543388c55c7b1

Уртача даромад 
(
)
AR
- сотилган бир бирлик махсулот га тугри келадиган 
даромаддир, яъни: 


365 
AR
TR
Q
P Q
Q
P





(3) 
Чекли даромад (
MR
) - бу кушимча бир бирлик неъматни сотиш 
натижасида умумий даромаднинг усган кисми 

R Q
( )
, яъни: 
MR
R Q
Q
d P Q
Q
P
Q
Q
P



 






( )
(
)

(4) 
агар абцисса уки буйича махсулот микдори 
Q
ни ва ординат уки буйича 
товар нархини жойлаштирсак, улар уртасидагибогликлик уоризонтал ук га 
нисабатан параллел чизик билан ифодаланади ва бу чизик ракобатлашган 
бозордагимахсулот га булган талаб чизигини беради (1-расм). 
1-расм. Ракобатлашган бозордагинарх, уртача ва чекли даромад. 
Расмдан куриниб турибдики, ракобатлашган бозордагиталабнинг нарх 
буйича эластиклигичексиздир 


D
P
E
, яъни абсолют эластик. Бу дегани, 
ракобатлашган бозорда бирор сотувчи уз товари нархини кичик микдор га 
оширса, у узининг барча харидорларидан ажралади, агар нархни кичик микдор 
га камайтирса, у узи га бозордагибарча харидорларни тортади. 
 
2. Киска муддатли ораликда ишлаб чикариш хажмини аниклаш ва 
фойдани максималлаштириш 
 
Ракобатлашувчи фирманинг ишлаб чикариш омиллари нархининг 
ошиши га акс таъсири. Ракобатлашган бозорда харакат килаѐтган фирма 
ишлаб чикариш омилларидан бирининг нархи ошганда кандай карор кабул 
килишини куриб чикамиз. 

нарх 
MR
AR
P


0
(
талаб чизи\и

Товар ми=дори
P
0
Q 


366 
Бозордагинарх 

P
ва фирманинг бошлангич (ишлаб чикариш омиллари 
нархи уз гармагандаги) чекли харажати 
1
MC
ва фирма фойдасини 
максималлаштирувчи ишлаб чикариш хажми 
1
Q
булсин дейлик (2-расм). 
2-расм. Чекли харажатнинг ишлаб чикариш хажми га богликлиги. 
Фараз килайлик, ишлаб чикариш омилларидан бирининг нархи ошди 
дейлик. Омил нархининг ошиши чекли харажат 
1
MC
ни юкори га чап га 
2
MC
га 
силжитади. Нима учун деганда, хар бир ишлаб чикариладиган махсулот 
харажати ошади. Фойдани янгичекли харажатда максималлаштирадиган ишлаб 
чикариш хажми 
2
Q
ни ташкил килади, яъни 
2
Q
хажмда 
 
P
MC
2

Шундай килиб, ишлаб чикариш омили нархининг ошиши фирмани 
махсулот ишлаб чикариш хажмини кискартириш га мажбур килади. агар 
фирма ишлаб чикаришни 
1
Q
хажмда давом эттирганида штрихланган соха га 
тенг булган зарарни курган булар эди. Штрихланган соха фирма фойдасининг 
йукотилиши мумкин булган кисмини ифодалайди. 
Киска муддатли ораликда фирма капитали размери уз гармайди, шунинг 
учун у фойдани максималлаштирадиган уз гарувчан ишлаб чикариш омиллари 
хажмини танлаши лозим булади. Маълумки, фойдани максималлаштириш бу 
умумий даромад билан умумий харажатлар айирмасини максималлаштириш 
демакдир, яъни 
 
 
 
Q
TC
Q
TR
Q



.
(1) 
агар абцисса уки буйича ишлаб чикариладиган махсулот хажмини, 
ордината уки буйича - умумий даромадни жойлаштирсак, даромаднинг масулот 
хажми га богликлиги
 


Q
P
Q
R


координата бошидан чикувчи нур билан 
ифодаланади. Умумий харажатлар эса узгармас ва узгарувчан харажатлар 
йигиндисидан хосил булади (3-расм). 
MC
2
MC
1
P
P‟
Q
Q
1
Q
2


367 
3-расм. Киска муддатли ораликда фойдани максималлаштириш графиги. 
3-расмдаги графикдан куриш мумкинки, ишлаб чикариш хажми кичик 
булганда, фирма фойдаси манфий булади, фирма зарар билан ишлайди, 
фирманинг даромади уз гармас ва уз гарувчан харажатларни коплаш учун 
етарли эмас. 
Ишлаб чикариш хажми ошиб бориши билан фирманинг фойдаси мусбат 
булиб ошиб боради ва ишлаб чикариш хажми Q
2
га тенг булганда даромад 
TR(Q) билан умумий харажат TC(Q) уртасидагифарк максимал булади (2-расм 
бу MN). Демак, фойда ишлаб чикариш хажми 
*
2
Q
Q

булганда максималлашади 
(2-б -расм). Ишлаб чикариш хажми 
Q
2
*
дан ошганда 


Q Q

2
*
умумий 
харажатларнинг усиши даромад усиши га нисбатан устунрок булгани учун 
фойда камайиб боради. Расмдан куриниб турибдики, ишлаб чикариш хажми Q
1
гача булганда фирма зарар билан ишлайди, нима учун деганда 


)
(Q
R
TC




сым
TC
D 
R(Q)
M 
A 
N 

Q 
Q
3
Q
1
Q
2
max 
фойда

(Q

Q 

Q
1
-

(Q

а) 
б) 
Q
2
*


368 
Фирма Q
1
ва 
Q
2
*
ораликда фойда олади ва бу фойда 
Q
2
*
га кадар ошиб, ишлаб 
чикариш хажми 
Q
2
*
га тенг булганда максимал киймат га эришади. N нуктада 
даромад чизигининг бурчак коэффициенти (чекли даромад 

tg
Q
R
MR





умумий харажат чизигининг бурчак коэффициенти га (чекли харажати га 

tg
Q
TC
MC




) тенг 
MR
MC

.
Шундай килиб, фирманинг чекли даромади билан чекли харажати бир-
бири га тенг булганда фойда максимал киймат га эришади. 
MR
MC

фойдани 
максималлаштириш шарти булиб, фирма кайси бозорда (ракобатлашган, 
монопол, олиуопол) фаолият курсатмасин, у уз кучини саклаб колади. 
Юкоридагимулохазалардан шу келиб чикадики, агар 
)
(
)
(
Q
MC
Q
MR

булганда, фирма махсулот ишлаб чикариш хажмини ошириши керак (хар бир 
кушимча ишлаб чикарилган махсулот умумий фойдани ошириб боради), агар 
)
(
)
(
Q
MC
Q
MR

булса - ишлаб чикариш хажмини кискартириш керак булади. 
Максималлик шартини математик томондан келтириб чикариш мумкин: 
   
 
Q
TC
Q
R
Q



.
(2) 
(2)-функция максимал киймат га эришади, качонки ишлаб чикариш 
хажмини кичик 
Q

микдор га оширганимизда фойда уз гармаса, яъни 
 
0



Q
Q

, бундан 
 
0
)
(









Q
TC
Q
Q
R
Q
Q

.
(3) 
(3)- муносабатда 
 
MR
Q
Q
R



ва
MC
Q
TC




булгани учун фойдани максималлаштириш шартини куйидагича ѐзамиз: 
)
(
)
(
Q
MC
Q
MR

.
(4) 

Download 7,22 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   248   249   250   251   252   253   254   255   ...   631




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish