Ozbekiston respublikasi oliy va


хле P  to'plamning aniq yuqori chegarasi deyiladi va sup{xn} = i /



Download 7,34 Mb.
Pdf ko'rish
bet235/281
Sana01.01.2022
Hajmi7,34 Mb.
#293351
1   ...   231   232   233   234   235   236   237   238   ...   281
Bog'liq
fayl 130 20210324

хле P  to'plamning aniq yuqori chegarasi deyiladi va sup{xn} = i /
 
kabi yoziladi.
1.  y x e R   uchun xn < tengsizlik o ‘rinli bo‘lsa.
2 .V  £  > 0  uchun shunday  3 N n >   N (e)  bo‘gandaM - s   < x N  <  M.
 
Ta’rif. m chekli son uchun quyidagi ikki shart bajarilsa u holda m soni
\f x e  R  to'plamning  aniq  quyi  chegarasi  deyiladi  va  inf {xn}=m  kabi
 
yoziladi.
1.  \ / x s R   uchun xn >m  tengsizlik o ‘rinli bo‘Isa.
2. 
V e 
> 0  uchun shunday 

N  n >  N(e)  bo'ganda  m <, xN  < m  + e.
1 - misol.  { 2 - ^ }   ,  {Зл+З}  ketma-ketliklarning  aniq  yuqori
chegaralari  quyidagicha  yoziladi.  sup{2— 
} = 2,  sup{3/j+3}=<»,
n
inf  {2“ -~}=l  inf{3«+3}=6  .
2 - misol.  '#={1,2,3...и}  bo'lsa  s u
p
,  inf{7V}=l  bo'ladi.
3.  Monoton  ketma-ketliklar
Ta’rif.  Agar  {xn}  ketma-ketlikning  hadlari  quyidagi
251


х ,< х 2< х 3< . 
< Х П<  
.
 
(х,  <Х2  <  Х3  <  .  .  .  <  Хп  <  .  .  .  )
tengsizliklarni  qanoatlantirsa,  ya’ni 
у  n e N
 uchun
x   < x
  ..  (x П
 
Л+1  ' 
П  n+\/
b o ‘lsa, 
{ x j
  o'suvchi  (qat’iy  o'suvchi)  ketma-ketlik  deyiladi.
Ta’rif.  Agar  {xJ  ketma-ketlikning  hadlari  quyidagi
 
x, > x
2
 > x
3
 > . . .  > 
x n > 
. . .  
(x,  > x
2
 > x
3
 >  . . .   > 
xn
 >  . . .  )
tengsizliklarni  qanoatlantirsa,  ya ’ni
  V 
n e N   uchun
x  > x  ..  (x >x  ..)
n
 
и+1  4 

n+ \f
b o ‘Isa,  { x j   kamayuvchi  (q a t’iy  kamayuvchi)  ketma-ketlik  deyiladi.
0 ‘suvchi  (q a t’iy  o ‘suvchi),  kamayuvchi  (q at’iy  kamayuvchi)  ketma-
 
ketliklar  monoton  ketma-ketliklar  deyiladi.
w .  .  I I L , 
n
 

2  3  4  
n
Misol. 
Ushbu  x„  = ---- - :  - ,  
. . . ,  ——  , . . .
и +  1 
2   3  4   5 
/2
 +  1
ketma-ketlikning  o‘suvchi  ekanini  ko'rsating.
Bu  ketma-ketlikning

n
 

1
xn  ~
 

xn+i
  —
 
r^r 
n
 +1 
n
 + 2
hadlarini  olib,  xn+|- x n  ayirmani  qaraymiz:
_  я + l 
n
 
1
" +1
 

n + 2
 
я + 
1
 
(я + 
1
)(л + 
2
)
1
 
n
Ravshanki, 
у  n eN
 uchun 
7
---- rr:---- zr > u-
’ 
(л + 1)(л + 2)
Demak,  V 
n eN
  da x
n+1
  -  
xn
  >0,  ya’ni 
xn  <
  х
л+1
  bo'ladi.  Bu  esa  berilgan 
ketma-ketlikning  o‘suvchi  (hatto  qat’iy  o'suvchi)  va  quyidan  chegaralangan 
ekanini  bildiradi.
Ta’rif. 
Ve  > 0,  ЗП
0
  bo‘lganda 
n>n0
ga  |x„  - a |  < s  o‘rinli  b o ‘lsa,  u 
holda 
a
  soni 
{xn}
  ning limiti deyiladi va  J™  {хл}=а kabi yoziladi.
3-§.  Hosila va  uning ustida  amallar bajarish  metodikasi
1.  Nyuton  masalasi
Masala. 
Moddiy nuqta to‘g‘ri chiziqli harakat qilib Mvaziyatda bo‘lganda 
harakatning  berilgan 
t
  paytdagi 
tezligini  toping.
252


и
м
AS
At
М,
Bu  masalani  yechish  uchun  quyidagicha  faraz  qilamiz.
Faraz  qilaylik,  moddiy  nuqta  to‘g‘ri  chiziqli  harakat  qilib, 
t
 vaqt  ichida 
s
  masofani  bosib  o‘tsin,  ya’ni 
О
  nuqtadan 
M
 nuqtaga  kelsin.
Agar 
t
  vaqtga  yana 
At
  vaqt  qo'shilsa, 
At
  vaqt  ichida  moddiy  nuqta  M, 
masofaga  keladi.  Ma’lumki,  bu  yerdagi 
s
  masofa 
t
  ning  funksiyasidir,  ya’ni 
t
 vaqt  ichida 
s(t)
  masofani  bosib  o‘tadi.  U  vaqtda 
OMt
  orasidagi  masofa  esa 
s(t+At)
  ga  bog‘liq  bo'ladi.  Agar  moddiy  nuqtani 
At
 vaqt  ichida  bosib  o‘tgan 
masofasini  topadigan  bo'lsak,  u 
AS
  = 
S(t+At)—S(t)
  bo‘ladi.
Moddiy  nuqtani 
At
 vaqt  ichida 
AS
  masofani  bosishi  uchun  harakatdagi
AS
o‘rtacha  tezligi  fizika  kursidan  ma’lumki, 
bo'ladi.  Nuqtaning 
t
vaqtdagi  tezligi  deb, 
At
  vaqt  oralig‘idagi  -0  o ‘rtacha  tezlikning 
At
  nolga 
intilgandagi  limitiga  aytiladi.
AS  =  S (t + A t ) - S ( t )
At  ~
Shuning  uchun
lim —  =  lim 
дг
-»0
 
At
 
л
/->0
At
S (t + A t ) - S ( t

At
(
1
)
Yuqoridagi  savolning  javobi  (1)  dagi  limitni  hisoblashga  olib  keldi.
Leybnis  masalasi. 
Dekart  koordinatalar sistemasida berilgan 
y —f(x )
 
egri chizig‘ining ixtiyoriy nuqtasiga o ‘tkazilgan urinm aning absissa o ‘qi- 
ning m usbat yo‘nalishi bilan hosil qilgan burchagining tangensini topish 
masalasi  hosila tushunchasiga  olib  keladi.
AABC
  dan 
tg/3 =
AC 
Ax
f ( x  + A x ) -  f ( x )
 

Download 7,34 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   231   232   233   234   235   236   237   238   ...   281




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish