Ozbekiston respublikasi oliy va

21
avtomobilda sarf qilingan vaqt.
2. Taqqoslanuvchi miqdorlar.  va
72 
90
3.  Tenglama tuzish.  — ------- — 
=  
1
x  
x  + 2l
72 
90
4.  Tenglamani  y e c h is h .------------- —  =  
1
x  
x  + 21
72(x  +  21)  -   90x  =  
x2
  + 
2lx
 
x2 + 2 l x ~   72x+  90 x -
  1512  =   0 
x
2
  +  39x  -   1512  =  0
-3 9  ± л/1521 -ь 4  1512 
-3 9  ± 87
Xl’2 = --------------
2
--------------= - l —
x=24 
km/s
  paraxod  tezligi,  x=45 
krn/s,
  avtomobil  tezligi. 
T e k s h i r i s h :   24 
45  =   24  45.
72 
90
“
|  = 1;  72• 4 5 -9 0 • 24 = 24• 45
4- m asala.K otlovan  qazish  uchun  ikkita  ekskavator  ishga  solindi.
I  ekskavator  soatiga  II  ekskavatorga  qaraganda  40  kub  m  ortiq tuproq  oladi.
229

---

I  ekskavator  16  soat,  II  ekskavator  24  soat  ishladi.  Shu  vaqt  ichida  ikkala 
ekskavatorda  8640  kub.  m  tuproq  qazib  olindi.  Har  qaysi  ekskavator  soatiga 
necha  kub  metr  tuproq  olgan?
Y e c h i s h .
1.  Belgilashlar.  Agar  I  ekskavator  soatda  x  kub  m etr  tuproq  qaziydi 
desak,  u holda II ekskavator (x-40)  kub metr tuproq qaziydi.  I  ekskavatorning
16  soatdagi  qazigan tuprog’i  16x,  II  ekskavatorning 24  soatda qazigan tuprog'i 
24(x-40)  bo’ladi.
2.  Taqqoslanadigan miqdorlar.  16x va 24  (x-40)
3.  Tenglama  tuzish.  16x+24  (x~40)=8640.
4.  Tenglamani  yechish.  16x+24x-96O=8(}40.  40x=9600,  x=240  kub  metr
-  I  ekskavatorchining  I  soatda  qazigan  tjuprog'i.  x-40=240-40=200  kub 
metr,  II  ekskavatorning  1  soat  qazigan  tuprog'i.
5.  Tekshirish.  16  240+24  200=8640, 
8640=8640.
5-masala.
  Teplovoz  m a’lum  vaqt  ichida  325  km  masofosani  o ‘tishi
kerak,  shu  yo‘lning 
qismini  o‘tgandan  keyin  u  24  minut  ushlanib  qoldi.
lo
Keyin  m uddatida  manzilga  yetib  borish  u c h i^   tezligini  soatiga  10  km 
oshirdi.  Teplovozning  tezligini  toping?
Javobi:
  75 
к m/s.
6-masala.
  Tomonlari  12  m  va  10  m  bo‘lgan  to ‘rtburchak  shakldagi 
maydon  o‘rtasiga  chetlari  maydon  chetlaridan  bir  xil  masofada  yotadigan 
va  yuzi 
8
  m2  ga  teng  bo'lgan  gulxona  ajratish  kerak.  Gulxonaning  cheti 
maydon  chetidan  qanday  masofada  yotishi  kerak?
Javobi:
  4  m  oraliqdagi  masofa.