|
2. Kiyim model eskizlarini chizish
Bir necha eskiz modellarini tanlash va ularni qomatga mosligi hamda ranglarni to`g`ri tanlash. Konstruktsiya chizmasining sifat va qomatda kiyimning to’g’ri o’rnashuv o’lchamlarining aniq va to’g’ri olinishiga bog’liqligini o`rganish.
|
|
|
|
|
|
1-Eskiz model
|
Varoq
|
|
|
|
|
|
|
Izm
|
Varoq
|
Hujjat
|
Imzo
|
Sana
|
|
|
|
|
|
|
2-Eskiz model
|
Varoq
|
|
|
|
|
|
|
Izm
|
Varoq
|
Hujjat
|
Imzo
|
Sana
|
|
|
|
|
|
|
3-Eskiz model
|
Varoq
|
|
|
|
|
|
|
Izm
|
Varoq
|
Hujjat
|
Imzo
|
Sana
|
Barcha modellarga tug`risi ta`rif berishi nazarda tutiladi. Kiyimning vazifasi, mavsumiyligi, rangi, gigienik talablari, estetik talablari va iste`molchi talablarini ko`rsatib o`tish maqsadga muvofiq. Tanlangan modelning siluetlari to`grisida ma`lumotlar:
Kiyimning qomatga mos kelishi kiyimning yuqori qism balansi qanday aniqlanganligiga bog’liq. Qomatning turli joylarida kiyim bir xil yopishib turmaydi, lekin har doim kiyim bilan odam tanasining orasida uning bemalol nafas olib harakat qilish uchun zarur bo’lgan havo bo’shliqlari bor. Kiyimning ichki razmerlari orasidagi farq to’kislik qo’shimchalari deyiladi. Kiyim konstruktsiyalash jarayonida hisoblashlarni osonlashtirish maqsadida kiyim erkinligiga umumiy qo’shimcha olinadi. Uning tarkibiga ham texnik, ham dekorativ konstruktiv qo’shimchalar kiradi, lekin hech qachon umumiy qo’shimcha minimal zarur qo’shimchadan kam bo’la olmaydi. To’kislik qo’shimchalari kiyimning umumiy kengligiga yoki konstruktsiyaning ayrim uchastkalariga mo’ljallangan bo’lishi mumkin.
Kostyum kompozitsiya asoslari tushunchasini insonning qomat tuzilishidan ajratib bo’lmaydi. CHunki kiyim insonsiz mavjud emas, inson va kiyim-yagona, ajralmas bir butundir. Tikuvchilik sanoatining bo’lg’usi mutaxassislari amaliyotda kiyim kompozitsiyasi asoslari, ommaviy ishlab chiqarish sharoitida esa kiyimlarni modellashtirish xususiyatlarini o’zlashtirish uchun inson o’z ustida ishlamog’i lozim.
3. Tanlangan model tavsifi
Kiyim inson tanasini atrof muhitning har xil taosirlaridan asrash vositasi sifatida paydo bo’lgan. Jamiyat taraqqiyotining hozirgi bosqichida kiyim deb, o’simlik, hayvonot va sunoiy materiallardan tayyorlanadigan va odamni atrof-muhitning nomaqbul taosirlaridan asraydigan, organizmning normal sog’lom holatini saqlaydigan va bezak vazifasini o’taydigan har xil narsalar aytiladi.
Kiyim insoniyat moddiy madaniyatining elementlaridan biri hisoblanadi.
Kiyimni konstruktsiyalash-bu murakkab jarayon. Bu tikuvchilik buyumlarini loyihalash umumiy jarayonning tarkibiy qismi bo’lib, bu ishda modeloer-rassomlar, konstruktsiyalar, materialshunoslar, texnologlar singari ko’plab mutaxassislar mehnat qiladi.
Konstruktsiya asosining chizmasini hisoblash va tuzish metodini tanlash ishlab chiqarish spetsifikatsiyasiga bog’liq.
Kiyimning yakka buyurtma yo’li bilan tikishda o’lchab-hisoblab konstruktsiyalash metodi juda mos keladi, chunki bu metod aniq o’lchangan tufayli gavdaning o’ziga xos xususiyatlarini hisobga olish imkonini beradi.
4. Kiyim modelini loyihalash uchun dastlabki ma`lumotlar
SHruk = Op + Po.p; Vpr = dv.r + Ps.pr + Pp.p + 1;
Vok = VprR (1 + N) + Pv.ok;
Dok = 1,51 (0,5 SHruk + Vok); DprR = Dok / (1 + N);
SHpr = (0,6 ...0,62) (Dpr – Vpr) - (Pu.p – Ppl);
SHsp =SHs + Psh.sp + Pur.sp + (0,3 ...0,4);
SHp = SHg + (Sg2 – Sg1) + Psh.p + Pur.p;
Pg = (SHsp + SHp + SHpr) - Sg3
1-jadval
Namunaviy qomatning o’lchov belgilari
O’lchov belgilarining nomlanishi.
|
SHartli belgisi
|
O’lchov belgisining asosiy qiymati, sm.
|
1
|
2
|
3
|
Bo`y
|
R
|
164
|
5. Kiyim asos konstruktsiyasini qurish uchun qo`shimchalar tanlash
2-jadval.
Konstruktiv qo’shimchalar qiymati
Qo’shimchalar nomi
|
Qo’shimchalarning shartli belgilanishi
|
Gavdaning yopishib turish darajasiga mo’ljallangan qo’shimchalar
|
1
|
2
|
3
|
Ko’krak kengligiga
|
Pk
|
7,5 10,5
|
3-jadval
6. Kiyim asos konstruktsiyasining hisobi
Konstruktiv bo’lak belgisi
|
Siljitish yo’nalishi
|
Hisob formulasi va hisoblar.
|
Konstruktiv bo’lak qiymati
|
1
|
2
|
3
|
4
|
TA0
|
Bo`yin nuqtasining holati.
|
Dt.s + Pd.t.s + Ur
|
41,1
|
7. Kiyim asos konstruktsiyasini qurish
2-rasm. Ayollar ko`ylagini model konstruktsiyasi
8. Kiyimlarni konstruktiv modellashtirish
3-rasm. Ayollar ko`ylagini modellashtirilgan chizmasi.
Modellashtirish atamasi esa insonning tashqi va ichki dunyosi, materiallar xususiyatlari, atrofdagi muhit sharoitlari e`tiborga olingan holda, yangi model yaratishning ijodiy jarayonini anglatadi. Modellashtirishda tikuv buyumlarning shakli va silueti, bichimi, shakllantirish usuli, elementlar kompozitsiyasi va ranglarga oid yechimlar o’zgarishi mumkin. Tayyor bazaviy model yoki uning eskizi bo’yicha kiyimning siluetli konstruktiv asosi yordamida yangi model chizmasini va namunasini tayyorlash jarayoni texnik modellash deyiladi.
a-elka vitochkasi ko`cherish tartibi ko`rinishi, b-bo`yin o`miz vitochkasining holati, v-bel vitochkasining holati, g- qo`ltiq o`mizi vitochkasining holati, d- bel vitochkasining relef chokidagi holati, e- yelka vitochkasi ko`rinishi.
4-rasm. Vitochka ko`cherish.
Konstruktiv asos siluetini o`zgartiradigan usullarga parallel va konussimon kengaytirish yoki toraytirish, detallarni toraytirish yoki burmalar hosil qilish kiradi.
Parallel kengaytirish detallarda asosan burmalar va yumshoq taxlamalar loyihalash uchun qo`llanadi. Konstruktiv gorizontal chiziqlar belgilangan detal qator vertikal chiziqlar orqali bo`linadi va har bir bo`lak konstruktiv chiziqlar bo`yicha suriladi. Surilishlar bir xil maromda yoki notekis ravishda bajarilishi mumkin. Ketma-ket surilgan detallar konturi belgilanib turiladi. Oxirgi detal surilgan zahoti butun yangi kontur ravon chiziladi (5-rasm).
Yenglarda parallel surilishlar detalning bo`ylama konturiga ham ta`sir ko`rsatadi.
a-old bo`lak, b-parallel kengaytirilgan yeng holati.
5-rasm. Parallel kengaytirish
Konussimon kengaytirish kiyim detalining yelka, ko`krak, bel, bo`ksa, tizza chiziqlaridan va pastroqdan boshlanishi mumkin. CHoksiz konussimon kengaytirish trapetsiya shaklidagi siluetlar tuzishda qo`llanadi ( - rasm). Agar detalning kengaytirilgan uchi burmalansa, uning shakli «chiqqan trapetsiya» siluetini hosil qiladi. O`zgartirishlar usuli yuqorida ta`riflanganidek bajariladi, lekin bo`laklar boshqacharoq suriladi. O`zgartirishlar ikkala usul yordamida tuzilishi mumkin. Vitachkali detallar kengaytirilganda qirqiladigan chiziqlar vitachkalar uchidan o`tadi. Bo`laklar surilgandan so`ng vitachkalar qisman yoki to`liq yopiladi.
Konussimon toraytirish ham shu uslubda bajariladi. Ammo bo`laklar bir-birining ustiga chiqarilganda aylana o`lchamlari figuranikidan oshmog`i lozim. Detallar etagi toraytirilganda avvalgi vitachkalar kengayib, yangilari ham hosil bo`lishi ehtimoldan holi emas. Ularning barchasi bunday modellarda yumshoq taxlama yoki burmalarga kiritiladi.
Konussimon kengaytirish darajasi gazlama xususiyatiga bog`liq holda silliq yoki taxlamador shakllar hosil bo`lishiga olib keladi. Detal kengayishi 4-50 dan oshsa, silliq konussimon shakl taxlamador shaklga o`tadi. Buyum uzunligi oshgan sari konus o`z shaklini yo`qota boshlaydi. Tanda ipining detal uzunasiga 450 burchak ostida yo`nalishi konnusimon shaklning taxlamadorligini vujudga keltiradi.
Kiyimlarga xos murakkab shakllar, misol uchun, belda yopishib turadigan etagi kengaygan, qo`shimcha bo`linishlar orqali tuziladi: ko`ndalang bo`linishlar - bel chizig`ida (5. a-rasm), bo`ylama bo`linishlar - bo`rtma choklarda (5. b - rasm).
6-rasm. Konussimon modellashtirish holati.
9. Asos konstruktsiyasiga muvofiq andaza chizmalarini chizish
01-old bo`lak, 02-old bo`lak etak qismi, 03-ort bo`lak, 04-ort bo`lak etak qismi,
05-eng bo`lagi, 06-monjetning 1-bo`lagi, 07-ort bo`lak mag`izi, 08-adip,
09-ustki yoqa, 10-ostki yoqa.
7-rasm. CHok haqi kattaliklari va o`lchamlari.
Foydalanilgan adabiyotlar
1. Komilova. X.X."Tikuv buyumlarini konstruktsiyalash". T:. -2003 y
2. Yanchevskaya. Y.V. "Ayollar ust kiyimlarini konstruktsiyalash". T:. -1999 y.
3. Q.M. Abdullaeva. "Tikuvchilik buyumlarini loyihalash va modellashtirish asoslari". T:. -2006 y.
4. Koblyakova Ye.B «Konstruirovanie odejdq s elementami SAPR» M:1988g.
5. Koblyakova Ye.B «Laboratornqy praktikum po konstruirovaniyu odejdq s elementami SAPR» M:1992g.
Do'stlaringiz bilan baham: | 
