O`zbekiston respublikasi oliy va o'rta

Klinik manzarasi. Kasallikning inkubasion davri o'rta hisobda 3-7 kun davom 

etadi. Ayrim sharoitlarda yashirin davr 1 kungacha yoki 12 kungacha uzayishi 

mumkin. Kasallik ko'pincha o'tkir boshlanadi: tana harorati to'satdan 38-39 ººC 

gacha ko'tariladi, holsizlik, tomoqda og'riq, qayd qilish kuzatiladi. Kasallikning 

birinchi yoki ikkinchi kunida terida pushti rang nuqtasimon, ba'zan qattiq 

qichishadigan toshmalar paydo bo'ladi. Toshmalar ko'proq qorinda oyoq-

qo'llarning ichki tomonida, burun va og’iz bo'shlig'ida joylashgan bo'ladi. Tanglay 

zararlanishi turlicha bo'lib, kataral, follikulyar, lakunar va nekrotik angina 

ko'rinishida bo'lishi mumkin. Skarlatina uchun manglayning qizarib ketishi 

harakterli bo'lib bu o'zgarish bo'yin limfoadeniti bilan o'tadi. Kasallikning o'tkir 

davri 4-5 kun davom etadi. 

   Skarlatinada toshmalarning o’ziga xos xususiyati shundan iboratki u mayda 

donali, nuqtasimon bo'lib, qizargan teri ustiga paydo bo'ladi. Toshma burun lab 

uchburchagida toshmaydi. Bu  kasallikka xos bo’lgan belgi hisoblanadi. Toshmalar 

terida biroz ko’tarilib turganligi sababli, teri paypaslab ko’rilganda uning 

dag’allashganligi seziladi. 

Kasallikning og'ir turida toshmalar qizg'ish tusda emas balki ko’kimtir tus oladi. 

Toshmalar 3 kundan 1 haftagacha saqlanib turadi, toshma yo’qolgandan keyin ular 

o'rnida hech qanday dog' (pigmentasiya)  qolmaydi. Lekin toshmadan keyin 

terining ko’chishi (po’st tashlash) boshlanadi. Terining ko’chishi   mayda-mayda, 

kepaksimon tarzda yoki taram-taram bo'iishi mumkin. Skarlatinada bemorning 

tilida ro'y beradigan o'zgarishlar ham xarakterlidir. Til sarg'ish parda bilan 

qoplanadi. Keyin tilning chetlari tozalana boshlaydi va sekin-asta uning yuza 

qismiga o'tadi. Tildagi so'rg'ichlar yaxshi ifodalanadi va u qip-qizil malina rangiga 

kiradi ("malinasimion" til). Tildagi o'zgarishlar 2 xaftagacha saqlanib turishi 

mumkin. Kasallikning avjga chiqqan davrida bemorda umumiy intoksikasiya 

belgilari yaqqol namoyon bo'ladi. Bu skarlatinaning og'ir-yengil kechishiga 

bog'liq. Kasallik yengil kechganda tana harorati ko’tarilmasligi va zaharlanish 

belgilari bo'lmasligi mumkin. Ammo og'ir o'tadigan skarlatinada tana sharorati 39-

40ºº C gacha ko’tariladi, kuchli    bosh og'rig'i, ko’ngil aynishi, qusish, holsizlik, 

ba'zan talvasa tutishi kabi belgilar paydo bo'ladi. Umumiy intoksikasiya natijasida 

yurak-qon tomirlar, jigar, buyrak kabi a'zolarning faoliyati buziladi.   

Skarlatinaning kechishiga qarab, yengil, o'rtacha og’irlikdagi va og'ir turlari 

---

farqlanadi. Kasallikning yengil turida tana harorati subfebrir bo'ladi, zaharlanish 

alomatlari   kuzatilmaydi, toshma siyrak bo'lib, tez orada o’tib ketadi. 

    O'rtacha og’irlikdagi skarlatinada harorat 39-40ºº C gacha ko’tariladi, bemor 

holsizlanadi, qayt qila boshlaydi. Toshma kuchli ifodalangan, angina nekrotik 

xususiyatga ega bo'lib, mahalliy limfa bezlari kattalashadi. 

    Skarlatinaning og'ir turi toksik va septik belgilarning kuchli ifodalanganligi 

bilan xarakterlanadi. Umuman intoksikasiya alomatlari juda kuchli namoyon 

bo'ladi. Tana harorati 40-41ºº C gacha ko'tariladi, to'xtovsiz qusish, talvasa 

alomatlari kuzatiladi. Badan terisiga toshmalar kasallikning 2-3 kuni paydo bo'ladi 

va uning rangi ko’kimtir tusda, tomoq qip-qizil cho’g’ rangida, til oq karash bilan 

qoplangan va quruq bo'ladi. Yurak tonlari bo’g'iq, qon bosimi past, tomir urishi 

kuchsiz va tezlashadi.