O`zbekiston respublikasi oliy va o'rta

  Difteriya (bo’gma) - o'tkir yuqumli kasallik bo'lib, kasallik qo’zgatuvchisi kirgan 

sohada fibrinoz yallig’lanishining kelib chiqishi va organizmning umumiy 

intoksikasiyasi bilan xarakterlanadi. Bo’gma kasalligi o’tmishda juda og'ir kechgan 

va ko'pgina asoratlarga olib kelgan va organizmning umumiy zaharlanishi tufayli 

fojiali tugagan. Mamlakatimizda kasallikka qarshi faol emlash joriy qilingandan 

keyin, so’nggi yillar ichida bo’g'ma kasalligi deyarli yakka-yakka uchraydigan 

bo'lib qoldi.  

    Etiologiyasi. Kasallikning qo’zgatuvchisi bo’gma tayoqchasi bo'lib, fakultativ 

anaerob mikroblar guruhiga kiradi, uni 1883-1881 yillarda Klebs va Lyoffler 

aniqlashgan. Bo’g'ma tayoqchasining asosiy xususiyati uni ekzotoksin ishlab 

chiqarish bo'lib, bu xususiyatiga qarab toksigen va toksigen bo’lmagan guruhlarga 

bo'linadi Difteriya tayoqchasi past haroratga chidamli 120 º C da 7 kun davomida 

tirik saqlanadi, ammo yuqori 30 daqiqa ichida halok bo'ladi. Bo’gma tayoqchasi 

bemorning ro’zg’or buyumlarida, o’yinchoqlarida uzoq vaqt saqlanishi mumkin, 

lekin zararsizlantiruvchi moddalar ta'sirida tezda halok bo'ladi.    

   Epidemiologiyasi. Kasallik manbai bo’g'ma bilan og’rigan yoki kasallik 

bakteriyasini tashib yuruvchilar hisoblanadi. Bemor butun kasallik mobaynida 

yuqumli hisoblanadi. Ba'zi hollarda esa kasallikning asosiy belgilari o’tgandan 

keyin ham atrofdagilar uchun xavfli bo'lishi mumkin. Bo’g'ma tayoqchasining 

tashib yurishning toksigen va toksigen bo’lmagan turlari farq qilinadi. Toksigen 

deganda, kasallik paydo qiluvchi turi ko'zda tutiladi. Bo’g'ma tez-tez kasallikka 

chalinib turadigan zaif hamda yuqori nafas yo'llarining surunkali kasalligi bor 

odamlarda ko'proq uchraydi. Bo’g'ma tayoqchalari bemorlar va bakteriya 

tashuvchilarning organizmidan, aksirganda va yo’talganda havo-tomchi yo'li orqali 

sog'lom bolalarga yuqadi. Yuqori nafas yo'llari, burun, tomoq, shilliq pardalari, teri 

kindik, ko'z va jinsiy organlarning shilliq qavatlari bo’g’ma tayoqchalarining 

ko’rish darvozasi hisoblanadi. Ba'zi hollarda kasallik turli ro’zg’or buyumlari va 

o’yinchoqlar orqali kontakt yo'li bilan yuqishi mumkin. Difteriyaga 1 yoshdan to 

10 yoshgacha bo’lgan bolalar ko'proq beriluvchan bo’lsalarda, bu kasallik bilan 

yangi tug'ilgan chaqaloqlar ham og'rishi mumkin. Kasallik o’tgandan keyin 

organizmda barqaror tabiiy immunitet paydo bo'ladi. Kasallik ko'proq kuz-bahor 

oylarida uchraydi. 

---