O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta ta’lim vazirligi toshkent irrigatsiya va qishloq xo’jaligini mexanizatsiyalash muhandislari instituti

r
sin
r
r
Gbr
E
0
3
0
1
 








2
2
2
r
b
G
E
 
 
 
 
    
 
(      
  
  
 
)
 
a
e
f
E
2
4

 
0,2…0,5 
0,05…0,1 
 
0,05…0,2 
 
 
0,05…0,1 
 
0,02 
Tugunlararo 
atomlar 
 
Almashish 
atomlari  
 
 
Vakansiyalar 
 
Ikkinchi  fazani  dispersion  zarrachalar  bilan  puxtalanishi  mustahkamlikni, 
ayniqsa  dispersion  -  qotadigan  qotishmalarda,  oshirishda  muhim  ahamiyat  kasb 
etadi.  Dislokatsiyalarni  dispers  zarrachalar  bilan  sekinlashtirishning  bir  necha 
modellari  mavjud.  Agar  ikkinchi  fazaning  zarrachalar  orasida  masofa  yetarlicha 
katta bo‟lsa,  dislokatsiya qo‟yilgan yuklanishning urinma kuchlanishlari ta‟sirida 
zarrachalar  orasiga  egiladi  va  to‟lqinsimon  shaklni  qabul  qiladi,  keyin 
zarrachalardan  dislokatsiyalarni  Frank-Rid  modeli  bo‟yicha  ko‟payishiga 
o‟xshagan yo‟l bilan o‟tib ketadi (1.2 rasm).  
 
 
 
1.2 rasm. Orovan nazariyasi  bo‟yicha zarracha-lardan  disloka-tsiyalarni siljish 
tekisligida o‟tish sxemasi 

---

12 
 
 
 
Dislokatsiya  dispersion  zarrachalar  orasidan  o‟tayotganda,  ularning  har 
birini  atrofida  dislokatsion  halqa  qoldiradi,  bunda  dislokatsiyalarning  umumiy 
uzunligi  va  shunga  muvofiq  dislokatsiyalarning  umumiy  energiyasi  oshadi. 
Dislokatsiyalarni  ikkinchi  fazaning  dispersion  zarrachalar  bilan  o‟zaro  ta‟siridan 
kelib  chiqqan  oquvchanik  chegarasining  oshishi  Orovan  tenglamasi  bilan 
ifodalanadi:  
 

















