O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta ta’lim vazirligi toshkent irrigatsiya va qishloq xo’jaligini mexanizatsiyalash muhandislari instituti

e
Me
Me
 
 
 
 
Ba'zi  hollatlarrda  materialning    sirt  yuzasining    passivatsiya  jarayoni 
kuzatiladi.  Tok  kuchi  kuchayib  borishi  bilan  odatda  anodning  potentsiali  oshadi, 
lekin katod potentsiali kamayadi (6.1-rasmdagi 1 va 2-egri chiziqlarr). Passivatsiya 
mavjud bo'lganda, metalning polyarizatsion  bog'lanishi 6.1.rasmdagi 3- egri chiziq 
korinishida bo'ladi. 
 
 
                                                 
25
  Gibbs  erkin  energiyasi  yoki  Gibbs  energiyasi  yoki  Gibbs  potentsiali    –  bu  kimyoviy  reaktsiya  davomida  tizim 
ichki energiyani o‟zgarishiga teng bo‟lgan kattalik.  

---

121 
 
6.1.rasm.  Katodli (1) va anodli (2, 3) polarizatsiya egri chiziqlari:  
2 - passivatsiyasiz; 3 - passivatsiya mavjud bo'lganda. 
 
υ
p
 и υ
o‟t
 diapazonida korroziya tezligi va shunga mos ravishda korroziya tok 
kuchi  kichik  bo‟ladi.  Metallning  passivatsiyalanishning  sababi  –  kislorod  va 
boshqa  oksidlovchi  moddlarning  adsorbiyasi
26
,  natijada  metall  sirtida  metall 
faolligini pasaytiradigan qatlamni hosil bo‟lishi yoki faol bo‟lmagan oksid yoki tuz 
plyonkalarning  shakllanishi.  Faqat  υ
А
  >  υ
o‟t
  bo‟lganda  υ
A
  oshishi  bilan  korroziya 
jadalligi  keskin  oshadi,  bu  ba'zi  joylarda    passivatsiya  plyonkalarini  buzib 
tashlaydigan  agressiv  ionlar  ishtirokida  nuqtali  korrziyasini  rivojlanishi  bilan 
bog'liq. 
             Metallni  elektrokimyoviy  korroziyadan  himoyalashning  barcha  usullari 
metalni  passiv  holatga  o‟tkazish  yo‟li  bilan  korroziya  tokining  kamaytirishni 
ko‟zda tutadi. 
Kimyoviy  korroziya  gazsimon  muhitlarda  namlik  bo'lmaganda  hamda 
elektrolit  bo‟lmagan  suyuqliklarda  sodir  bo'ladi.  Bunda  metall  faqat  kimyoviy 
reaktsiyalar  natijasida  emiriladi.  Kimyoviy  korroziya  yuqoriroq  temperaturalarda 
tarkibida  kislorod  bo‟lgan  gaz  muhitlarda  katta  amaliy  ahamiyatga  ega.  Yuqori 
temperaturada  gaz    muhitlardagi  korroziyaga  chidmliligi    otashbardoshlik  deb 
ataladi. Korroziya natijasida metall oksidlangan holatga o'tadi: