O‘zbekiston Respublikasi Oliy va O‘rta Ta’lim vazirligi Toshkent Davlat Sharqshunoslik instituti

Inson hayoti davri nomlarini ng ketma- ketligi	Tarjimasi		Yos h kechad igan davr	Tarjimasi		D avrni ng o‘tish mud dati
Izo h
	o‘z bekcha	rusch a	o‘zb ekcha	rus cha
	جنين	Ho mila	Emri on, zarodish				9 oy
	رضيع	Go‘ dak, murg‘a k,	Grud noy rebyono k, sosunok	ولدنة	Bola lik	Det svo	1y osh
	رضيعة	cha qaloq, emizak	Grud naya devochk a
	طفل	Yos h bola	Grud noy rebyono k, ditya	طفول ة	Bola lik	Mla denche stvo, detsvo	3y oshga cha
	طفلة	Yos h qizaloq	Devo chka
	وليد	Bol a	Reby onok, ditya	ولودي ة	Bola lik	Reb yachest vo	14 yoshg acha
	وليدة	Yos h qizcha	Devo chka, detiщe
	صبي	O‘s pirin	Malc hik, yunosha	صبوة	o‘sm irlik	Yun oshestv o	14 -17 gacha
	صبية	Yos	Devo

		h qiz	chka, moloday a devushk a
	غالم	Yos h yigit	Malik , yunosha, paren	غالم ة	Yigit lik	Yun ost, otroche stvo	17 -20	غال صبي م dan kattar va oq u bolig‘ yoshi gacha davo m etadi
	فتى	Boli g‘	Yuno sha, molodoy chelovek	فتّوة	Boli g‘lik	Yun ost, molodo st	18 -25
	فتاة	Bal og‘atga yetgan qiz, bokira	Devu shka
	شاب	Yigi t	Molo doy chelovek , yunosha	شبيب ة	Yigit lik (navqiro n) davri	Mol odost, yunosh estvo	30 yosh gacha
	شابة	Juv on (turmu shdagi ayol)	Devu shka		Qizli k davri
	إم أرة، م أرة	Ayo l	Jenщi na, jena	مرحل ة نسائية	Ayol lik davri	Jens kiy period	30 -50
	رجل	Erk ak kishi	Mujщ na, muj	رجول ة	O‘rta yoshlik	Voz mujalo st, mujest vennos	30 -50

						t
	كهل	O‘rt a yosh	Vzros liy, vozmujal iy	كهول ة	O‘rta yoshlik	Vos zmujal ost	30 -50
	شيخ	Qari chol	Starik , stares	شيوخ ة	Qaril ik	Star ost, prestar elost	70 dan yuqor i
	شيخة	Qari kampir	Staru xa		Qaril ik
	عجوز	Qari	Stariy , staraya		Qaril ik		80 dan keyin
	الهرم	Kek sa	Drya xlost, starchesk aya slabost		Keks alik		90 dan yuqor i	الهر شيخ م dan katta bo‘lib , hassa da yuradi

Ma’ruza № 12

Arab tili darslarida “Izofa birikmasi” mavzusini o‘tishda foydalaniladigan

tarqatma materiallar

Darsning o‘quv maqsadi: izofa birikmasi haqida umumiy tushuncha, arab izofasining o‘zbek tilidagi mavjud fors izofasidan farqi, izofa birikmasini tushuntirishda ko‘rgazmaili vosita va didaktik kartochkalardan foydalanish yo‘llarini misollar bilan tushuntirish.
Tayanch so’zlar:
إضافة 1)
مضاف 2)
مضاف إليه 3)
4) Izofa zanjiri. Asosiy savollar:

1. 
   moslashgan aniqlovchi haqida tushuncha;
   
2. 
   moslashmagan aniqlovchilarning moslashgan aniqlovchilardan farqi;
   
3. 
   izofa zanjirining tulishi;
   

Arab tiliga o‘rgatishda izofa birikmasi mavzusi alohida o‘rin tutadi. Bu mavzuni yaxshi o‘zlashtirish keyingi mavzularni tushunib olishga imkon beradi.

Shuning uchun o‘qituvchi mazkur mavzuni tushuntirishda turli zamonaviy usul va uslublardan foydalansa, talaba uchun foydalidir.
Biz quyida izofa birikmasi mavzusini o‘tgandan keyin uni mustahkamlash paytida yoki sinov maqsadida foydalansa bo‘ladigan tarqatma materiallarni e’tiboringizga havola etayapmiz. Har qanday mavzuni turli chizmalardan foydalangan holda bayon etishni odat qilib olish zarur. Chunki, mavzuga doir so‘z iboralari yoki jumlalardan oldin uni chizma shaklida berish talabaga soddaroq va oddiyroq tuyuladi. Shuni amalda ko‘rsatish uchun quyidagi uslubdan foydalanishni tavsiya etamiz. Bu uslubda har bir kartochkaga avval mudof, undan keyin mudof ilayhining o‘rni chizma shaklida qizil rangda belgilanadi va ularning ustiga birlik, ikkilik, ko‘plik deb yoziladi. Uning ostiga esa topshiriqlar yoziladi. Masalan:

1.

birlik

مضاف إليه

1. 
   bir kishining ikki
   

) kishisi

2. 
   bir kishining ikki
   

) narsasi

(ا)تا ولدا الرجل كتابا المعلم

مضاف

3. 
   bir narsaning ikki
   

) kishisi

4. 
   bir narsaning ikki
   

) narsasi

تلميذتا المدرسة ميدانا المدينة

O‘qituvchi avval tarqatma kartochkalardagi topshiriqlarni misollar bilan tushuntirib bergandan keyin uni o‘quvchi-talabalarga tarqatadi va belgilangan vaqtdan keyin bajarilgan ish yig‘ib olinadi.

2.

ko‘plik birlik

ـِ ي ´ن

مضاف مضاف إليه

1. 
   ko‘p kishilarning bir kishisi
   
2. 
   ko‘p kishilarning bir kishisi
   
3. 
   ko‘p kishilarning bir narsasi
   
4. 
   ko‘p kishilarning ikki narsasi
   

3.

to‘g‘ri ko‘plik

siniq ko‘plik

ـِ ي ´ن

مضاف مضاف إليه

1. 
   to‘g‘ri ko‘plikdagi kishilarning siniq ko‘plikdagi kishilari
   
2. 
   to‘g‘ri ko‘plikdagi kishilarning siniq ko‘plikdagi narsalari
   

4.

ikkilik to‘g‘ri

ko‘plik

1. 
   ikki kishining ko‘p kishilari
   
2. 
   ikki narsaning ko‘p kishilari
   

5.

Siniq ko‘plik

Ikkilik

(ا)تا

مضاف مضاف إليه
siniq ko‘plikdagi kishilarning
) kishilari
siniq ko‘plikdagi kishilarning
) ikki narsasi
siniq ko‘plikdagi narsalarning
) ikki kishisi
siniq ko‘plikdagi narsalarning
) ikki narsasi

6.

^ت´ ْ^ين

ـ_´ ين، ـ

ikkilik ikkilik
)ا(
تا

مضاف مضاف إليه

1. 
   ikki kishining ikki kishisi
   
2. 
   ikki kishining ikki narsasi
   
3. 
   ikki narsaning ikki kishisi
   
4. 
   ikki narsaning ikki narsasi
   

7.

Birlik Ikkilik

^ـ´ ْ^ي

من، عن

مضاف مضاف إليه

1. 
   bir kishining ikki narsasi
   

) haqida

2. 
   bir kishining ikki narsasidan
   

)

3. 
   bir narsaning ikki kishisi
   

) haqida

4. 
   bir narsaning ikki
   

) narsasidan

8.

Birlik To‘g‘ri
ko‘plik

^ـ´ ْ^ي

من، عن

مضاف مضاف إليه

1. 
   bir kishining ko‘p kishilari
   

) haqida

2. 
   bir narsaning ko‘p kishilaridan
   

) bir narsaning m.z.dagi ko‘p kishilaridan

3. 
   bir kishining ko‘p kishilaridan
   

)

9.

ikkilik birlik

^ـ^´ ْ^ي ِ^ن

˚ـ