O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta ta’lim vazirligi nizomiy nomidagi toshkent davlat pedagogik universiteti jahon sivilizatsiya tarixi (Metodik qo’llanma) (To’ldirilgan 2-nashr) история мировой цивилизации

Amrat 
manzilgohlari 
yanada 
yuqoriroq 
rivojlangan. 
Bu 
davrda 
ilk 
mustahkamlangan qo'rg'onlar paydo bo'lgan. Aholi soni o'sgan. Mis buyumlari 
ko'paygan, garpun-qarmoqlar yasalgan, ilk tilla bezaklar paydo bo'lgan. Kulollar 
naqshli idishlar tayyorlay boshlaganlar (ilk sulolagacha bo’lgan davr).
Er. aw . IV ming yillikning II yarmida Gerzey davri (hozirgi Gerzi 
qishlog’i nomidan) sulolaviy davrgacha bo'lgan 2-bosqichda sun’iy sug'orishga 
asoslangan dehqonchilikdan hunarmandchilik ajralib chiqqan. Ilk 
ijtimoiy 
tabaqalanish yuz beradi. Qazib ochilgan qabrlardan ko'plab buyumlar topilgan.Bu 
vaqtda ilk ibtidoiy qulchilik paydo bo'lgan. Qullar «tirik murdalar» deb atalgan. 
Misming ilk davlatlari xo'jalik faoliyatini birgalikda olib borishga intilgan dehqon 
jamoalarining birlashmalaridan paydo bo'ldi. Sug'orish inshootlarini rivojlantirish va 
yiriklashtirishga bo'lgan ehtiyoj davlat hokimiyatini shakllanishini rag'barlantirdi. 
Davlat hokimiyati sug'orish tizimini yaratish va ta’mirlashda yetakchilik qila 
boshladi.
Qo’shin erkin misrliklardan to’planib, o’q-yoy, nayza bilan qurollangan 
piyodalardan iborat bo’lgan.
—
124
—

---

Misming 
ko’pchilik 
aholisi 
katta 
qishloq 
xo’jalik 
ekinzorlarida, 
hunarmandchilik ustaxonalarida ishlaydigan qaram ishchilar edi. Ulami o’z xo’jaligi 
bo’lmay. o’z mehnatlari uchun oziq-ovqat ulushi olganlar va o’z ixtiyorlari bilan ish 
joynini tashlab keta olmas edilar. Xususiy kishilarga qaram qullar oz bo’lgan. O’rta 
va past darajadagi amaldorlar ish haqini natura tarzida olar edilar. Er. aw . Ill ming 
yillik o’rtalarida oliy amaldorlarga davlat xo’jaligidan yirik yer maydonlari 
muntazam foydalanishga berilgan. U meros bo’lib ko’pincha mansab bilan birga 
otadan o’g’ilga o’tgan, ulami ixtiyoridagi davlat yerlari davlatni oliy nazorati ostida 
turgan. Bundan tashqari zodagon amaldorlar xususiy mulkga ham ega bo’lganlar, 
zodagonlami yirik xo’jaliklari bilan birga ibodatxona va davlat xo’jaliklari mavjud 
edi. Bunday xo’jaliklami ishchilari davlat tomonidan mehnat majburiyati tartibida 
sug’orish inshootlari, qurilish va boshqa ishlarga jalb qilinganlar.
Qishloq jamoa yerlari ham mavjud bo'lgan. Qishloq jamoa a'zolari «podsho 
odamlari» hisoblanib, ko’p soliq va majburiyatlarini o’taganlar. Jamoa a'zolari va 
hunarmandlar 
«nesu»
yoki 
«xentiushi»,
fir’avn, zodagonlar va ibodatxona ishchilari